DEN HAAG – Een groep mannen heeft vanmiddag uit het Rode Kruis-ziekenhuis aan de Sportlaan op klaarlichte dag een zwaargewonde Chinese man ontvoerd. De ontvoerders zouden werken bij de ambassade van de Chinese Volksrepubliek. In Haagse kringen wordt het voorval al het meest raadselachtige drama genoemd dat Nederland ooit heeft gekend.
De hoofdrolspeler in het verhaal is de 42-jarige ingenieur Hsu Tzu Tsai. Hij maakt deel uit van een groep negen technici die anderhalve week geleden arriveerde in Nederland voor een congres in Delft. Dat congres ging over lastechnieken.
Slachtoffer
Vanmiddag tussen twee en half drie reed een Haagse automobilist over de Prins Mauritslaan. Daar zag hij een man roerloos op straat liggen. Dat bleek Hsu Tzu Tsai te zijn.
De automobilist belde bij een van de mensen in de straat met de politie. De bewoonster zag ondertussen dat meerdere mensen met een Chinees uiterlijk bij de buren naar buiten kwamen en het lichaam naar binnen sleepten.
Op basis van de twee verklaringen van de getuigen belde de politie aan bij het huis van de buren, een hoge medewerker van de Chinese ambassade. Agenten zagen in de gang het slachtoffer liggen. Hij was nog steeds buiten kennis.
Op datzelfde moment kwam een auto aanrijden met een kenteken van het Corps Diplomatique. Na een discussie, die tientallen minuten duurde, kregen de hulpdiensten toestemming om het slachtoffer mee te nemen naar het Rode Kruis-ziekenhuis.
Het viel in het ziekenhuis meerdere mensen op dat er niet echt voorzichtig werd gedaan met het slachtoffer.
“Ze droegen een brancard, daarop lag ook een Chinees. Plotseling zetten de drie de brancard in de hal neer en sleurden de patiënt eraf. Het ging allemaal razendsnel. We waren allemaal te verbouwereerd om iets te doen.”
(Ooggetuige in Het Vrije Volk, 19-07-1966)
In het Rode Kruis-ziekenhuis meldden zich steeds meer medewerkers van de Chinese ambassade. Tegelijkertijd lag het slachtoffer op de röntgenafdeling voor onderzoek. Hier werd duidelijk dat het slachtoffer een schedelbreuk heeft en zwaar letsel aan de wervelkolom.
Toen de assistente van de afdeling de foto’s liet ontwikkelen, hebben de Chinezen de gewonde man op een brancard gelegd en gingen ervandoor. De assistente zag de mannen nog net weglopen en gaf ze – nietsvermoedend – de foto’s mee.
Bij de hoofdingang werd het slachtoffer in de auto met het CD-kenteken gelegd. Vervolgens gingen de mannen er met grote snelheid vandoor.
Een van de portiers van het ziekenhuis vertelde aan Het Vrije Volk dat ook het vertrek van de mannen in een mum van tijd gebeurde.
“We zijn er nog met z’n tweeën achteraan gegaan en hebben de auto nog zien wegrijden. Maar we wisten van niets, dus wat konden we doen. Je durft er nauwelijks achteraan te gaan: als ze zulke dingen doen, staan ze verder ook voor niets.”
(Het Vrije Volk – 19-07-1966)
Tzu Tsai is waarschijnlijk overgebracht naar de kantoren van de zaakgelastigde (de hoogste ambtenaar van de Chinese ambassade) aan de Adriaan Goekooplaan. Dat pand valt buiten de Nederlandse autoriteiten. Hoe het nu met het slachtoffer gaat is volstrekt onduidelijk, maar artsen vrezen voor zijn leven. Het slachtoffer was absoluut niet stabiel genoeg om vervoerd te worden.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Speculaties
Deskundigen denken dat de Tzu Tsai tijdens het congres in Delft is benaderd door westerse inlichtingendiensten. Mogelijk zou hem asiel zijn aangeboden in ruil voor informatie.
Er is grote belangstelling voor de laatste Chinese technologieën, vooral op het gebied van wapenontwikkeling.
Volgens de politie is het slachtoffer waarschijnlijk mishandeld. Er werd gezegd dat de man zou zijn aangereden, maar dat komt niet overeen met de verwondingen. Die wijzen eerder op een val of mishandeling.
Tweede geval in paar maanden
Het is niet voor het eerst dat de Chinezen op deze manier in het nieuws komen. Vier maanden geleden hadden medewerkers van de Chinese ambassade geprobeerd om onder dwang een Chinese ingenieur terug te sturen naar China.
Deze ingenieur Huang Tao Yuan, die werkzaam was bij scheepswerf Gusto in Schiedam, zou van plan zijn geweest om te vluchten naar West-Duitsland. Toen de Chinese ambassade erachter kwam, werd hij op het vliegveld naar China gezet.
Hoe ging het verder?
Alsof het hele verhaal al niet bizar genoeg was, levert het hele verhaal ook nog een behoorlijke diplomatieke rel op.
Nog datzelfde weekend wordt de zaakgelastigde ontboden bij staatssecretaris Max van der Stoel van Buitenlandse zaken. Hij heeft het op dat moment voor het zeggen, omdat de Tweede Kamer en veel ministers op vakantie zijn. Li En-Tsjioe meldt dat het slachtoffer niet meer terug kan naar het ziekenhuis voor verdere hulp, omdat hij is overleden.
Vervolgens krijgt de zaakgelastigde van de staatssecretaris te horen dat hij binnen 24 uur het land moet verlaten. Dat gebeurt ook.
Op Schiphol staan dan meerdere journalisten de zaakgelastigde op te wachten. Hij ontwijkt de vragen met ‘I don’t speak English’ in perfect Engels.
De Nederlandse overheid wil uitzoeken wat er nu precies gebeurd is. Er wordt geëist dat de andere Chinese ingenieurs, die inmiddels ook in het pand aan de Goekooplaan zitten, ondervraagd kunnen worden, maar dat houdt de ambassade tegen. Zij zien het als een binnenlandse kwestie.
Nederland weigert om de ingenieurs te laten gaan. Het pand aan de Goekooplaan wordt hermetisch afgesloten van de rest van de wereld. De diplomaten kunnen niet tegengehouden worden, maar de Chinese ingenieurs zitten noodgedwongen vijf maanden opgesloten.
De Chinezen betalen Nederland terug met gelijke munt. De Nederlandse zaakgelastigde wordt ook tot Persona-non-grata verklaard, maar hij mag het land niet verlaten. Dat kan pas als de ingenieurs terug zijn in Peking.
Na veel onderhandelingen wordt het lichaam van Tzu Tsai vrijgegeven. Een Haagse begrafenisondernemer brengt het lichaam naar crematorium Ockenburg, waar de politie klaar staat om het mee te nemen naar een politiebureau. De politie trekt daarna de conclusie dat Tzu Tsai is gevallen, op het moment dat hij het huis aan de Prins Mauritslaan probeerde te ontvluchten.
Na vijf maanden komt er schot in de zaak. De Chinezen staan toe dat de ingenieurs gehoord worden. Als ze daarna tenminste terug mogen naar China.
De ingenieurs zeggen dat de Amerikanen Tzu Tsai hadden benaderd om over te lopen. Binnen drie kwartier is het gesprek met de mannen voorbij. Een paar weken later mag de Nederlandse zaakgelastigde China verlaten.
Uit onderzoek van het televisieprogramma Andere Tijden blijkt dat de Chinese ingenieurs al langere tijd in de gaten gehouden werden door de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Ook zij weten dat de mannen waardevolle informatie hebben.
Bronnen:
Het Vrije Volk – 19-07-1966 – Zaakgelastigde moet binnen 24 uur het land verlaten
Leeuwarder Courant – 19-07-1966 – Gewonde uit ziekenhuis gesjouwd tegen advies
Het Parool – 19-07-1966 – Chinese diplomaat uit ons land gezet
Andere Tijden – De Chinese Affaire
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 16-07-2018
Verhaalnummer: 116