Zes doden bij explosie bij DSM in de Botlek

ROTTERDAM – Bij een explosie bij DSM in het Rotterdamse Botlekgebied zijn zeker zes mensen om het leven gekomen. Een van de vier gewonden is er slecht aan toe. De explosie aan de Montrealweg is al het vierde ongeluk in de industrie van het Rijnmondgebied in een maand tijd.

Volgens ooggetuigen waren er iets voor half elf twee tot drie explosies. Eerst zou er een klap geweest zijn bij tank D1102. Daarna volgde een explosie bij de tank ernaast, D102a.

De tanks waren gevuld met benzoëzuur, een grondstof nylon. De werknemers waren bezig om brugverbindingen aan te leggen tussen vier tanks.

Na de eerste explosie volgden er nog twee kleinere ontploffingen. De brand werd meteen bestreden door de bedrijfsbrandweer. Die kreeg later hulp van de collega’s uit Rozenburg en Rotterdam.

Een van de belangrijkste taken was het koelen van een tank met tolueen, dat op veertig meter afstand van een van de brandhaarden stond. Brandend tolueen is giftig.

Bedrijven in de omgeving van DSM werden stilgelegd en ontruimd. Het veer tussen Rozenburg en Maassluis werd uit de vaart gehaald.

Iets na twaalf uur, zo’n anderhalf uur na de eerste explosie, kon de brandweer het sein ‘brand meester’ geven.

Oorzaak

Volgens directeur Baaten van DSM is het nog niet duidelijk wat de ontploffing heeft veroorzaakt. Het is niet zeker dat er een verband is tussen de werkzaamheden en de explosie, zei hij vanmiddag tegen De Telegraaf.

“Er werd een loopbordes aan een van de ontplofte tanks aangebracht. … Daarbij werd niet gelast. Misschien is er wel geboord, maar hoofdzakelijk is er met moeren en bouten gewerkt. Bovendien was voldaan aan alle veiligheidseisen.” (DSM-directeur A. Baaten in de Telegraaf van 14 december 1991)

Volgens de vakbond is er mogelijk meer aan de hand. Er zou door een van de vakbondsleden gesproken zijn over een ontluchtingsfout. Het ongeluk zou gebeurd zijn op het moment dat er werd overgepompt van een ingezakte tank naar een andere opslag. Daarbij zou druk zijn ontstaan, die niet weg kon.

Slachtoffers

De slachtoffers werkten voor de aannemers Hak uit Tricht en Spreeuwenberg uit Zwartewaal. De namen van de slachtoffers zijn nog niet vrijgegeven. Volgens een woordvoerder van de hulpdiensten verloopt de identificatie bijzonder moeizaam.

De identiteit kan waarschijnlijk alleen achterhaald worden via het gebit van de slachtoffers. Mogelijk wordt er een speciaal team samengesteld van specialisten, die deze klus moeten klaren.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Overlast

Uit metingen van de Milieudienst Rijnmond (DCMR) bleek dat er buiten het terrein van DSM geen hoge concentraties gevaarlijke stoffen werden gemeten.

De rook, afkomstig van de brand, trok over Maassluis en Vlaardingen. Daar werd geklaagd over prikkelende ogen.

Rampenzender

Radio Rijnmond werd vanmorgen ingezet als rampenzender. De omroep bracht vijf minuten na de explosie het nieuws dat er bij DSM mogelijk een ontploffing was geweest. Mensen uit Vlaardingen hadden gebeld met de radiostudio.

Een kwartier later kon de zender met zekerheid stellen dat er een explosie was geweest. Om elf uur werd de hele uitzending gewijd aan de explosie.

Toevalligerwijs was een vertegenwoordiging van Radio Rijnmond, de brandweer en de gemeente net op het stadhuis in gesprek over de gang van zaken bij calamiteiten. Dat gesprek werd onmiddellijk stopgezet.

Opnieuw

Het ongeluk bij DSM is het vierde ongeluk in het Rijnmondgebied in een maand tijd. Half november was er groot alarm bij het chemische bedrijf Tiofine, nadat een chloorwolk ontsnapte. Die wolk trok over het terrein van Afval Verwerking Rijnmond (AVR). Daar werden 29 mensen onwel.

Een paar dagen later was het raak bij Nerefco. Daar ontsnapte vloeibaar lpg. Dat bleef verder zonder gevolgen.

Vorige week was er nog een ontploffing bij Nieuwe Matex, ook in het Botlekgebied. De explosie was in een schoonmaaktank, die net schoongemaakt werd. Bij de explosie vloog het dak van de tank de lucht in. Wonderlijk raakte niemand gewond.

De laatste keer dat er doden te betreuren waren bij een ongeluk in de Rotterdamse haven was twee jaar geleden. Bij schoonmaakwerkzaamheden bij een van de bedrijven van Pakhoed kwamen drie mensen om. Omdat de angst bestond dat er giftige stoffen zouden vrijkomen, kregen mensen in Vlaardingen de opdracht om ramen en deuren te sluiten. De rechtszaak over dit ongeluk is over drie weken.

Hoe ging het verder?

De explosie maakte uiteindelijk ook nog een zevende slachtoffer. Drie maanden na de klap overleed ook een van de gewonden.

Het heeft dagen geduurd voordat alle slachtoffers waren geïdentificeerd. De verminkingen waren zo zwaar dat de identiteit alleen aan de hand van het gebit vastgesteld kon worden. De slachtoffers komen uit Rotterdam, Puttershoek en Dirksland.

Volgens sommige media (o.a. Telegraaf) was de explosie bij DSM de grootste uit de geschiedenis van de Rotterdamse haven, maar die opmerking valt niet te controleren. Ook is niet duidelijk wie die opmerking heeft gemaakt.

Uit onderzoek blijkt dat DSM nalatig is geweest. In een van de tanks was een mengsel van lucht en bezoëzuurdamp ontstaan en dat mengsel is explosief. Dat had het bedrijf kunnen weten, zeggen de politie, DCMR en arbeidsinspectie.

Kort voor de explosie was nog een vrachtwagen gevuld met 24.800 kilogram benzoëzuur uit tank D-112. Daarna heeft personeel van DSM nog een meting gedaan met een zogenoemde explosiemeter, maar die was niet geschikt voor het meten van benzoëzuur.

Oorzaak

De explosie is veroorzaakt door de laswerkzaamheden, maar op welke manier is niet helemaal duidelijk. In het proces verbaal worden vijf mogelijke oorzaken genoemd.

De slachtoffers hebben niets verkeerd gedaan, blijkt uit het onderzoek. De vergunning was in orde. Het bedrijf ging bij het verstrekken van de werkvergunning niet vanuit dat het explosieve mengel niet aanwezig zou zijn. In totaal zijn er 17 onzorgvuldigheden van DSM opgemerkt.

Justitie vervolgd geen individuen, maar het bedrijf wordt dood door schuld ten laste gelegd. Kort voor de rechtszaak begint, anderhalf jaar later, volgt er een schikking. DSM betaalt de maximale boete van 290.000 gulden. Daarmee wordt voorkomen dat er een rechtszaak volgt die jarenlang duurt.

De tanks van DSM maken nu deel uit van Emerald Kalama aan de Montrealweg.

RTV Rijnmond heeft in 2016 een terugblik gemaakt op de gebeurtenissen uit 1991 bij DSM. In de serie 7 minuten wordt onder meer gesproken met nabestaanden.