ROTTERDAM – Bij de Tweede Kamerverkiezingen is voor het eerst een vrouw erin geslaagd om een zetel te bemachtigen. Het gaat om de 43-jarige Suze Groeneweg uit Strijensas in de Hoeksche Waard. De officiële verkiezingsuitslag is nog niet bekend, maar het is nu al zeker dat Groeneweg voor de SDAP in de Kamer komt.
Bij deze verkiezingen is er voor het eerst sprake van passief vrouwenkiesrecht. Dat wil zeggen dat vrouwen niet mogen stemmen, maar wel verkiesbaar zijn.
Onderwijzeres
De 43-jarige onderwijzeres Suze Groeneweg uit Strijensas is geen onbekende in de politiek. Ze is al meer dan 15 jaar lid van het SDAP en was in 1906 initiatiefnemer tot de oprichting van de Sociaal-Democratische Vrouwenclubs.
Vier jaar geleden werd Groeneweg verkozen tot bestuurslid van de partij, nadat ze eerder als voorzitter was van de partijafdeling in de kieskring Rotterdam II. In haar eigen district, kreeg Groeneweg (de nummer 3 op de lijst) in totaal 392 stemmen. Jan ter Laan, lijsttrekker van de SDAP, kreeg in Rotterdam bijna 36.000 stemmen. Het SDAP is met 22 zetels de tweede partij van het land geworden.
Aletta Jacobs. Fotograaf: onbekend
Slechts één
Dat alleen Groeneweg een plekje in de Tweede Kamer heeft weten te bemachtigen zal voor sommige feministen misschien een teleurstelling zijn. In totaal stonden er 22 vrouwen op de kieslijst.
Zelfs de bekende feministe Aletta Jacobs haalde het niet. Zij stond voor de Vrije Democraten hoog op de kieslijst, maar het ziet er naar uit dat andere VDB-kandidaten op basis van voorkeurstemmen een plek in de Kamer krijgen.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Mijlpaal
Toch kan de verkiezing van Groeneweg gezien worden als een grote stap in het feminisme. Sinds het eind van de vorige eeuw strijdt een groep vrouwen voor meer vrouwenrechten.
Vrouwen als Wilhelmina Drucker, Aletta Jacobs en Annette Versluys vochten met de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VvVK) voor meer vrouwenrechten.
In 1916, na grote demonstraties in Den Haag en Amsterdam, bereikte de Tweede Kamer een akkoord over de invoering van het algemeen kiesrecht, maar ook daarbij werden vrouwen uitgesloten. Wel kwam mochten vrouwen op de kieslijst gezet worden.
Een man verft de letters ‘Stemt lyst 5’ (SDAP) op een houten schutting. Amsterdam, 1918. Wikipedia
Veel veranderingen
Het was dit keer een verkiezing met veel veranderingen. Zo mochten voor het eerst alle mannen stemmen. Ook werd afgestapt van het districtensysteem en kon iedereen rechtstreeks op dezelfde kandidaten stemmen.
Daarnaast was er stemplicht, iets dat vorig jaar is ingevoerd. In Rotterdam zijn 12.410 mensen – ruim 10 procent van de stemgerechtigden – niet op komen dagen. Nog eens 4.967 mensen leverden een blanco kiesformulier in.
Mensen die zich niet hebben gemeld op het stemkantoor krijgen een waarschuwing of een boete die kan oplopen tot drie gulden.
Hoe ging het verder?
Suze Groenweg bleef carrière maken als politicus. Na de Tweede Kamer volgde de Rotterdamse gemeenteraad en de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Burgemeester Oud van Rotterdam omschreef Groeneweg als ‘geen katje om zonder handschoenen aan te pakken’.
Groeneweg was in de laatste jaren in de Rotterdamse gemeenteraad (tot 1931) ook fractieleider van de SDAP. In 1937 hield ze de politiek voor gezien. Ze was toen ook al geen bestuurslid meer.
Bij haar afscheid werd ze benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In oktober 1940 overleed Groeneweg op 65-jarige leeftijd in Barendrecht.
Vrouwenkiesrecht
Een paar maanden na de verkiezing van Groeneweg werd een initiatiefwet ingediend die het mogelijk moest maken dat vrouwen ook mochten stemmen. In heel Europa was het op dat moment onrustig met revolutionaire spanningen. Het vrouwenstemrecht moest een deel van die spanningen wegnemen. In 1919 wordt deze wet met overgrote meerderheid aangenomen.
In 1922 mochten alle vrouwen in Nederland stemmen voor de Tweede Kamer. Het aantal vrouwen in de Tweede Kamer stijgt van één naar zeven.
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 03 juli 2018
Verhaalnummer: 27