Studenten bezetten kerktoren van Rotterdamse sloopkerk

ROTTERDAM – Het protest tegen de sloop van de Koninginnekerk in Rotterdam heeft een nieuw hoogtepunt bereikt. Tien studenten uit Rotterdam en Delft hebben de twee klokkentorens van de Koninginnekerk bezet. Ze zijn van plan om een paar dagen te blijven om zo de sloop tegen de houden.

Hopelijk zijn de jongeren dik aangekleed, want met de huidige temperaturen is het op 55 meter hoogte in de toren geen pretje. Daarnaast zijn de afgelopen dagen de ruiten van de kerk ingegooid door de plaatselijke jeugd. Ook worden regelmatig brandjes gesticht.

De politie en de brandweer hebben geprobeerd de jongeren naar beneden te praten, maar communiceren bleek nauwelijks mogelijk. De studenten hadden de toegangsluiken dichtgetimmerd.

Toegang

Volgens medestanders zin de jongeren –ondanks de politiecontroles- met klimtouwen in de top van de kerk terecht gekomen. Ze zouden dekens en eten voor drie dagen bij zich hebben.

Een poging om de krakers van kachels en meer proviand te voorzien mislukte, omdat de ‘smokkelaars’ betrapt werden door agenten.

Twee jongeren zijn door de brandweer uit de klokkentoren gehaald. Er zouden er nu nog acht zitten.

Protest

Voor de kerk –vernoemd naar Wilhelmina- kwamen vanavond steeds meer mensen een kijkje nemen bij de actie van de krakers. De omwonenden hebben de afgelopen weken al genoeg meegemaakt rondom de kerk, die plaats moet maken voor een seniorencomplex.

Dit weekend waren er ook al onbekenden in de kerk geklommen. Zij lieten de kerkklok luiden, midden in de nacht. Volgens het actiecomité Behoud Koningskerk werd de ‘noodklok geluid’. Bij de politie stond de telefoon vervolgens roodgloeiend. Er wordt nu veel meer gesurveilleerd rondom het kerkgebouw.

Tijdens de laatste kerkdienst, ruim twee weken geleden, zat het vol in de kerk. Dominee Kleermaker nam toen van de gelegenheid gebruik om ook zijn kritiek te uiten op de aanwezigen.

“De kerk is vanavond voller dan ooit. Waar was u gisteren en eergisteren? Ons past een diepe schuldbekentenis tegenover onze God.”

(Dominee Kleermaker, Vrije Volk 03-01-1972)

Sloopplannen

De Stichting Bejaardenhuisvesting Rotterdam kocht de kerk in september van vorig jaar, met het plan om het gebouw te slopen.

Een paar raadsleden zagen de gevolgen van de verkoop en stribbelden tegen, maar een meerderheid van de gemeenteraad ging akkoord met de kerk en sloopplannen.

Maanden later kwam er alsnog een protest op gang. De bekende Rotterdamse evangelist Johan Maasbach wilde de sloop tegen houden door de kerk te kopen, maar daar wilde de nieuwe eigenaar niet aan meerwerken.

Dit artikel gaat verder onder deze advertentie

Uitstel

De sloop van de kerk is al meerdere keren uitgesteld. Dat kwam mede door een kort geding, aangespannen door Maasbach.

De vier gemeenteraadsleden die eerder de sloop wilden tegenhouden, deden nog een poging. Er ging een verzoek naar de gemeenteraad om een andere locatie aan te wijzen voor de bouwplannen voor het seniorencomplex.

Ook ging er een verzoek naar staatssecretaris Vonhoff voor een sloopverbod. Maar volgens het ministerie kon dat alleen worden opgelegd als de kerk op de voorlopige lijst van monumenten kwam te staan. Maar daarvoor was weer toestemming nodig van de eigenaar.

Ondertussen keerden ook steeds meer omwonenden zich tegen de sloop. Voor de kerk kwam een spandoek te hangen en twee mannen zijn opgepakt omdat ze flyers op het stadhuis plakten.

Gezang in de raadszaal

Tijdens de behandeling zaten actievoerders samen met Johan Maasbach en zijn volgelingen op de publieke tribune. Ze lieten een ‘Glory Halllujah’ over de Koninginnekerk horen, met een speciaal aangepaste tekst.

Als Maasbach 3,6 miljoen gulden bij elkaar kon krijgen, dan zou de gemeente vervangende bouwgrond ter beschikking stellen. Twee miljoen had hij al beschikbaar.

Onder de potentiële geldschieters was onder andere scheepsbouwer Verolme, maar dat liep op niets uit. De Rotterdamse miljonair Kleyn wilde een miljoen gulden op tafel leggen en de oliehandelaar Kievit wilde ook met een miljoen over de brug komen.

Kievit trok dat bod later, om belastingtechnische redenen weer in. Omdat driekwart van de schenking naar de schatkist zou gaan, moest hij minimaal vier miljoen gulden overmaken.

Te laat

Staatssecretaris Vonhoff had een deadline gesteld aan Maasbach. Als hij niet voor afgelopen maandag kon aantonen dat hij het geld bijeen had, zou de kerk niet op de monumentenlijst komen te staan.

Maasbach kreeg het financiële plaatje niet rond. Zelfs de oproep van tv-persoonlijkheid Willem Duys in ‘voor de vuist weg’ leverde niet genoeg geld op om het pand te redden. Daarnaast had de gemeente ook geen vervangend bouwterrein beschikbaar, kreeg Maasbach te horen.

Afgelopen woensdag werd een begin gemaakt met de sloopwerkzaamheden in de kerk. Een veiling van de interieur van de kerk leverde 25.000 gulden op. Het orgel en de torenklok leverden het meeste op.

Is een wonder nog mogelijk?

Tegenstanders van de sloop hebben  nu bijna geen mogelijkheden meer om het onvermijdelijke tegen te houden. Er volgt deze week nog een debat in de gemeenteraad over de kerk. Ook komt er nog een uitspraak van de rechter in een kort geding, aangespannen door Maasbach.

De verwachting dat de rechter de sloop gaat tegenhouden in miniem. Nu het geld voor de aankoop van de grond niet bijeen is, is er geen reden voor de rechter om de sloop nog verder uit te stellen.

Daarmee lijkt het erop dat opnieuw een stukje historie in Rotterdam verloren gaat.

Hoe ging het verder?

Het onvermijdelijke werd de werkelijkheid. Het college van B en W greep niet in, ondank een boycotactie van een groot deel van de gementeraad. De rechter liet de sloop doorgaan, tenzij er alsnog plots alsnog een groot geldbedrag op tafel zou komen.

In de klokkentoren bleken uiteindelijk maar twee, en geen tien, actievoerders te zitten. Wat niet meehielp in het de strijd voor behoud van de kerk, is dat de studenten niet de enige jongeren waren die doordrongen tot in de kerk . En wat baldadige jongeren hebben in de eerste dagen van de sloop zelf ook actief hebben meegenomen bij het slopen van spullen. Zo werd bijvoorbeeld het kerkorgel, dat verkocht was, maar nog opgehaald moest worden, grotendeels kapotgemaakt.

Vooral de Telegraaf pakte daar groot mee uit: ‘Bezettertjes sloopten méé’, was de kop op 20 januari. Het is overigens helemaal niet zeker dat de jongens op deze foto ook verantwoordelijk zijn voor de sloop van bijvoorbeeld het kerkorgel, dat daarna niets meer waard was.

In de dagen daarna waren er elke avond jongeren op het terrein. De toren werd meerdere keren bezet, maar veel leverde dat niet op.

De sloop ging in de weken daarna verder. Op 22 maart 1972 werden de twee kenmerkende torens van de Koninginnekerk opgeblazen. Weer een paar maanden later werd de eerste paal geslagen voor het nieuwe bejaardencomplex.

Bronnen:

Het Vrije Volk – 03-01-1972 – Laatste dienst in Koninginnekerk

Het Vrije Volk – 03-01-1972 – Maasbach vraagt: Stel afbraak Koninginnekerk uit

Volkskrant – 04-01-1972 – Koninginnekerk slechts door wonder te redden

NRC Handelsblad – 05-01-1972 – Maasbach zou nu ƒ 3,6 mln voor kerk moeten betalen

Trouw – 05-01-1972 – Laatste gevecht voor behoud Koninginnekerk

Trouw – 06-01-1972 – Strijd over sloop van Koninginnekerk

De Tijd – 07-01-1972 – Fabrikant schenkt miljoen

De Tijd – 08-01-1972 – Koninginnekerk op monumentenlijst

De Tijd – 10-01-1972 – Verzet tegen behoud van Koninginnekerk

De Telegraaf – 10-01-1972 – Verolme heeft Koninginnekerk

Trouw – 11-01-1972 – Koninginnekerk lijkt verloren

Het Vrije Volk – 12-01-1972 – Sloop van interieur Koninnegekerk is begonnen

NRC Handelsblad – 15-01-1972 – Afbraak van de Koninginnekerk in volle gang

Het Vrije Volk – 17-01-1972 – Koninnekerk geeft politie handenvol werk

Trouw – 18-01-1972 – Studenten bezetten klokketorens Koninginnekerk

NRC Handelsblad – 19-01-1972 – Kerktoren weer bezet

NRC Handelsblad – 25-01-1972 – Koninginnekerk voor Rotterdam verloren

Tekst: Dave Datema

Gepubliceerd op: 17 januari 2018

Verhaalnummer: 59