ROTTERDAM – Er komt een einde aan de grote hoeveelheden huisvuil die in Rotterdam op straat liggen opgehoopt. De rechter heeft verdere acties tegen loonsverlaging bij de reinigingsdienst (ROTEB) verboden, net als de staking bij het Openbaar Vervoer (RET) en het energiebedrijf (GEB).
In Rotterdam is het afval al bijna een maand niet meer opgehaald. Het vuilnis ligt op veel plaatsen in enorme hopen langs de weg. Ratten hebben vrij spel in de straten.
“Voorbijgangers lopen met een grote boog om de hoog opgestapelde vuilniszakken bij brandweerpost Zaagmolenkade heen. Een deel van het vuil is afgegleden naar de rijbaan. Automobilisten rijden er stapvoets voorbij”
(Het Vrije Volk, 26-11-1983)
Postende stakers voetballen voor een grote hoop vuilnis. Foto: Rob Bogaerts, Nationaal Archief/Anefo
Sommige Rotterdammers zijn de stank en het straatbeeld zat. “Er zijn al een paar vechtpartijtjes geweest”, zeggen een paar stakers van de ROTEB bij de vuilverbranding aan de Brielselaan tegen de verslaggever van Het Vrije Volk. “En er zijn wat mensen die hebben geprobeerd om de boel in brand te steken. Maar verder valt het best wel mee.”
Sommige straten in het Oude Noorden zijn bijna onbegaanbaar door de tijdelijke vuilnisbelt die daar is ontstaan. Aan de andere kant zie je in Hillegersberg, het rijkere gedeelte van de stad, geen enkele zak langs de kant van de weg liggen. Waar die zakken blijven is een raadsel.
“In de meeste andere stadswijken ontkomen ze er niet aan, maar als het even kan worden de zakken wel ordelijk gestapeld, zo ver mogelijk van de voordeuren weg. In het gelid geplaatste viezigheid: niet eens ‘een soort uiting’ of het moest een uiting van hygiënische burgerzin zijn.”
(Het Vrije Volk, 26-11-1983)
De rechtszaak tegen de stakers van de ROTEB was aangespannen door Rotterdamse middenstanders. Die zeggen grote schade te leiden door de actie van met name de reinigingsdienst. Door de grote hopen afval langs de weg, mijden klanten hun winkels, zeggen ze. De schade zou tussen de 50 en 150 miljoen gulden liggen.
Enorme stapel huisvuil in Rotterdam, die is blijven liggen door de stakingen tegen de kortingen op salarissen. Foto: Rob Bogaerts, Nationaal Archief/Anefo
Uitspraak
De Rotterdamse rechter heeft vandaag geoordeeld dat het huisvuil nog niet heeft geleid tot aanwijsbare schade voor de volksgezondheid. Maar “het is niet verantwoord om te blijven toezien totdat de gevaren zich manifesteren”.
Daarnaast nodigt al dat huisvuil niet uit om even de Sinterklaasinkopen te gaan doen, geeft ook de rechter toe, in een periode die voor de winkeliers erg belangrijk is.
Ook de staking van RET-personeel werd verboden “omdat deze vrijwel samenvalt met de extra koopavonden voor Sinterklaas”. Personeel van de RET legde acht dagen geleden het werk neer.
Volgens de rechter zorgen alle acties bij elkaar (inclusief het dreigement van de GEB om de straatverlichting uit te zetten op koopavond) dat sommige bedrijven worden bedreigd in hun voortbestaan door de acties.
De uitspraak van de rechter was een harde klap voor de tegenstanders van de omstreden Kortingswet. Veel stakende werknemers van de RET waren bij elkaar gekomen in zalencentrum Palace.
Nadat het nieuws van de uitspraak van de rechter bekend werd vochten woede en verdriet om voorrang.
“Het lijkt wel of we hier in Rusland zitten. We vechten voor ons inkomen. Ik verdien 1773 gulden netto per maand en daarvan moet ik er nu 60 inleveren. Dankzij Bestek ’81 was ik al 200 gulden achteruit gegaan. En nu mogen we niet eens meer actie voeren.”
(technicus in Het Vrije Volk, 29-11-1983)
De stakingsleiders konden rekenen op een staande ovatie van de aanwezige collega’s.
(Dit artikel gaat onder deze advertentie verder)
Kortingswet
Dat een groot deel van het land nu plat ligt komt door het protest tegen de kortingswet. Ambtenaren gaan er drie procent in loon op achteruit.
Het kabinet onder leiding van CDA-premier Lubbers probeert al een paar jaar de rijksuitgaven terug te dringen. Die waren sinds het begin van de jaren ’70 toegenomen van 45% tot 62% van het Bruto Binnenlands Product (BNP).
Tegenover de korting van het loon stond een arbeidstijdverkorting, maar dat kon de woede onder de ambtenaren niet wegnemen. Ondanks de afspraak tot loonmatiging in het Akkoord van Wassenaar leidt het tot de eerste acties.
Dat de ambtenaren gingen staken was vrij uitzonderlijk. Tot 1980 was het voor ambtenaren niet toegestaan om het werk neer te leggen.
Politiewagen voor het huis van premier lubbers met op de voorgrond vuilniszakken. Foto: Marcel Antonisse, Nationaal Archief/Anefo
Chaos
De stakingen beperken zich niet tot Rotterdam. Ook in andere steden is sprake geweest van chaotische situaties.
In Schiedam en Vlaardingen ging gisteravond de straatverlichting uit op koopavond. Bijna alle winkels bleven daarom dicht. Alleen de V&D bleef open.
In Dordrecht heeft het gemeentelijk energiebedrijf de tv-netten Nederland 1 en Nederland 2 op zwart gezet. Ook daar was er het plan om de straatverlichting uit te zetten, maar dat plan werd niet doorgezet, nadat het stadsbestuur had gedreigd met een rechtszaak.
In Delft zorgden de acties om een andere reden voor chaos. De stroom was uitgevallen. De politie kreeg zoveel belletjes van mensen die klaagden over deze nieuwe actie van de ambtenaren dat de telefoonlijnen overbelast raakten. Maar in de praktijk bleek het gewoon te gaan om een storing. Toch gingen zestig boze mensen naar het energiebedrijf Delfland en gooiden bloembakken door de ruiten van het gemeentelijke energiebedrijf.
(Dit artikel gaat onder deze advertentie verder)
Aan het werk
De vakbonden laten weten dat ze tegen de uitspraak van de rechter in beroep gaan, maar zo’n procedure kan maandenlang duren. Daarmee zijn de acties in Rotterdam van de baan.
Niet overal worden de acties stopgezet. In Amsterdam gaf de rechter wel toestemming aan de stadsreiniging om door te gaan met hun acties. Daar is de nood minder hoog, omdat er afspraken zijn gemaakt tussen de reinigingsdienst en de GG en GD over ingrijpen als de volksgezondheid in gevaar komt. Daar was in Rotterdam geen sprake van.
Ook bij de NS wordt verder gestaakt. In delen van Limburg rijden ook morgen geen treinen meer.
In onze regio zijn de acties evenmin van de baan. De brug- en sluitwachters staken nog steeds. En ook het streekvervoer op Voorne-Putten en in Rozenburg ligt nog steeds plat.
Hoe ging het verder?
Alle acties ten spijt, de kortingswet kwam er toch. Vlak voor kerst ging de Eerste Kamer akkoord met een korting van 3 procent op het ambtenarenloon. Ook de uitkeringen gingen omlaag. De Tweede Kamer ging een week daarvoor al akkoord.
Het bovenstaande verhaal is geschreven in de serie voor de Maand van de Geschiedenis 2018. Het thema dit jaar is Opstand. In dit ‘stinkende’ verhaal staan de gevolgen centraal als één bepaalde partij in opstand komt.
Bronnen:
Het Vrije Volk – 04-11-1983 – We houden het uit tot Kerstmis
Het Vrije Volk – 26-11-1983 – Ratten lachen in hun vuistje
Het Vrije Volk – 30-11-1983 – Einde acties lijkt nabij
Volkskrant – 30-11-1983 – Huisvuil moet van straat in Rotterdam en mag in Amsterdam blijven liggen
Vakbond FNV – De grote ambtenarenstaking van 1983
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 01-10-2018
Verhaalnummer: 209