DEN HAAG/ROTTERDAM – In het overgrote deel van Zuid-Holland heeft het nieuws van het einde van de grote oorlog in België en Frankrijk voor veel opschudding gezorgd. Er is sprake van blijdschap en op meerdere plekken gingen de vlaggen uit, maar er waren te veel redenen om niet van een feeststemming te spreken.
In alle steden en dorpen was de wapenstilstand tussen de Triple Entente (Frankrijk, Groot-Brittannië en tot voor kort Rusland) en de Centralen (Het Duitsche Rijk en Oostenrijk/Hongarije) het gesprek van de dag. Het zorgde bijvoorbeeld in Den Haag voor veel opwinding.
“Op straat, in de trams, in koffiehuizen en winkels was er maar één gesprek: de wapenstilstand en de overkomst van den Keizer. Nog nooit zijn de extra-edities van de bladen en de talrijke bulletins die daarnaast verspreid werden zoo druk gelezen als vandaag. Waar voor een winkelraam zoo’n krant of bulletin te lezen hing, drongen de menschen telkens weer op een hoop, dikwijls om berichten te herlezen die ze allang wisten.”
(Het Vrije Volk, 12-11-1918)
Ook in Den Haag ging op sommige plaatsen de vlag uit.
Voor de vele duizenden vluchtelingen die in onze regio zijn opgevangen kwam het nieuws als een bevrijding. In Den Haag verzamelden zich in de loop van de dag Belgische soldaten en vluchtelingen zich, die met de Belgische driekleur voorop door de stad trokken. De stoet trok eerst langs de Belgische ambassadeur in Nederland aan de Lange Vijverberg. Voor zijn huis werd het Belgisch volkslied gezongen.
Daarna ging de groep naar de Franse- , Engelse- en Amerikaanse ambassades.
Rotterdam
In Rotterdam was de stemming niet anders dan in andere steden. Bij de vele vluchtelingen die in de stad in hotels worden opgevangen was er wel degelijk sprake van vreugde.
“Er heerschte een opwekte stemming, daar nu de kans op terugkeer van velen hunner naar huis en haard eindelijk geopend was. In een hier ter stede het Hôtel de L’Europe aan de Goudsche Wagenstraat nam een 60-jarige Franschman het woord, om met instemming van allen een plechtige hulde aan de Nederlanders te brengen, voor alles wat men in de bange jaren van oorlog en ballingschap hier voor de vreemdelingen gedaan heeft.”
(Rotterdamsch Nieuwsblad, 13-11-1918)
Vervolgens werd een Frans lied gezongen en werd er getoost op Nederland en de geallieerden.
Het uitdelen van voedselbonnen in het distributiecentrum aan de Annastraat in Den Haag. Foto: Haagse Beeldbank
Nieuwe vluchtelingen
In schril contrast met de blijdschap onder de vluchtelingen die hier in de regio zijn, was het nieuws dat er vanmorgen weer 840 Franse en Belgische vluchtelingen met de trein waren gearriveerd in Rotterdam. Ze zijn tijdelijk ondergebracht in het Uraniumhotel aan de Brede Hilledijk.
Als er plek is, worden ze overgebracht naar een loods van de Holland-Amerika-lijn aan de Wilhelminakade. De eerste schepen voor vluchtelingentransport zijn inmiddels geregeld. Een Brits schip zal later vluchtelingen vanuit Rotterdam meenemen naar het Franse Dieppe.
De verwachting is dat de komende weken ook veel Engelse krijgsgevangen via Rotterdam proberen om terug in Engeland te komen. Alle krijgsgevangenen in Duitsland zijn vrijgelaten en de Duitse douaneposten zijn verlaten. De overheid zal proberen om deze nieuwe stroom mensen in goede banen te leiden.
Dit artikel gaat verder onder de advertentie
Onvrede
Het nieuws van de wapenstilstand komt op het moment dat er in veel landen om ons heen de onvrede een kookpunt heeft bereikt. In Duitsland en Oostenrijk-Hongarije is sprake van een gewelddadige opstand, zoals dat eerder ook in Rusland heeft plaatsgevonden.
Ook in ons land is er sprake van veel onvrede. Voedsel, kleding en andere goederen zijn op de bon. En ondanks het einde van de oorlog, is het nog niet bekend wanneer daar een einde aan komt.
SDAP-leider Jelle Troelstra vindt dit het tijdstip om de revolutie uit te roepen. In een zaal in Rotterdam sprak hij een enthousiaste menigte toe. “Wij komen hier om te spreken op het ogenblik, dat ook ons, de arbeidersklasse, de macht in handen zal geven!” Morgen spreekt Troelstra ook de Tweede Kamer toe.
Lees verder: Troelstra roept op tot revolutie in Rotterdam
Uitbarsting
Op sommige plekken kwam de onvrede ook op geweldadige manier naar buiten. In april van dit jaar braken rellen uit in Den Haag. In een woedeuitbarsting over de tekorten aan voedsel, werden meerdere winkelsbij de Groenmarkt en de Prinsestraat geplunderd.
Maar de onvrede lijkt het grootst onder de 400.000 militairen, die sinds het begin van de oorlog de paraat staan. Vorige maand, toen alle verloven ingetrokken werden, omdat er geruchten gingen dat de Duitsers in België via Nederlands grondgebied wilden terugtrekken, sloeg de vlam in de pan. Meerdere barakken gingen in vlammen op. Volgens de militairen zijn ze het slechte eten en de verveling beu.
De Haagse Boekhorststraat in na de voedselrellen in april 1918. Foto: G. van der Zwart. Haagse Beeldbank
De Nederlandse Minister van Oorlog heeft inmiddels aangegeven dat soldaten die met verlof willen, dat zo snel mogelijk kunnen doen. Ook wordt er een begin gemaakt met de demobilisatie.
Het zorgt ervoor dat grote steden wel een probleem kunnen krijgen. Er komen op korte termijn 400.000 mensen bij voor de arbeidsmarkt. In Den Haag en Rotterdam zijn de eerste gesprekken tussen gemeenten en vakbonden begonnen, om te zorgen dat iedereen zo snel mogelijk aan het werk kan.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Spaanse Griep
Een bijkomend probleem is dat een groot deel van Nederland ook gebukt gaat onder de Spaanse Griep. Wekelijks sterven honderden mensen aan de ziekte, die eerder dit jaar voor het eerst in Spanje opdook.
Zo is dit weekend burgemeester Van Schouwen van Bergschenhoek overleden aan de gevolgen van de besmettelijke ziekte.
In Strijen, in de Hoeksche Waard, zijn zo’n 2.000 mensen ziek. Het hele dorp telt ongeveer 4.500 inwoners. Uit Rotterdam komen meldingen binnen van gezinnen waar op één dag soms vier mensen overleden aan de griep.
In Den Haag zijn sommige scholen gesloten, vanwege de uitbraak van de ziekte. Ook in Rotterdam zijn veel scholen dicht. Ook kerkdiensten zijn ingekort of geschrapt. De herdenkingsdienst rondom de Synode van Dordrecht, die 300 jaar geleden plaatsvond, aan de Hovenierstraat in Dordrecht ging wel door.
De Spaanse Griep lijkt eerst op een gewone griep, maar ontwikkelt zich daarna snel tot een felle longontsteking. Binnen een dag kan een patiënt al zijn overleden.
Bronnen:
Nieuwe Rotterdamse Courant – 12-11-1918 – Pagina 2
Rotterdamsch Nieuwsblad – 12-11-1918 – Voorpagina
Telegraaf – 12-11-1918 – Voorpagina
Haagsche Courant – 12-11-1918 – Voorpagina
Rotterdamsch Nieuwsblad – 13-11-1918 – Voorpagina
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 10-11-2018
Verhaalnummer: 232