ROTTERDAM – Het omstreden ‘asbestschip’ Otapan is aangekomen in de Waalhaven in Rotterdam. Het kankerverwekkende asbest moet daar verwijderd worden, tot woede van de omwonenden.
Het schip heeft aangemeerd bij het bedrijf Balck in de Waalhaven. Dat bedrijf heeft een milieuvergunning om het asbest te mogen verwijderen.
“Ze hadden het schip gewoon moeten laten zinken onderweg”, zegt een omwonende voor de microfoon van Radio Rijnmond. Ze heeft voor haar raam een poster hangen met ‘Geen Otapan in onze wijk’.
De vrouw krijgt bijval van medebewoners. “Het is en blijft een gevaarlijk goedje. Waarom gaan ze niet naar de Maasvlakte, daar is genoeg ruimte. Nee, het moet weer midden in een woonwijk”.
De meeste protest komt uit Oud-Charlois, Wielewaal en Heijplaat. “Ik had wel verwacht dat er meer tegenstand zou zijn”, laat een van de omwonenden weten aan Radio Rijnmond. “Iets van een demonstratie ofzo. Maar je hoort helemaal niks.”
Voorgeschiedenis
De geschiedenis van de Otapan is onlosmakelijk verbonden met de regio Rotterdam. Het schip was ooit het honderdste schip dat bij Verolme op 10 februari 1965 werd opgeleverd. Toen had de zwaveltanker nog de naam Harry C. Webb. Eind jaren ’80 werd het verkocht aan een Mexicaans bedrijf.
Het schip arriveerde acht jaar geleden in de haven van Amsterdam. Daar kon het niet meer weg, omdat de Mexicaanse eigenaar in de financiële problemen was gekomen.
Die eigenaar liet dan een deel van het asbest uit het schip verwijderen. Dat gebeurde zo onverantwoord, dat het ministerie ingrijpt. Uit onderzoek van het ministerie van VROM bleek dat er tienduizenden kilo’s asbest en ook andere gevaarlijke chemicaliën aan boord zijn.
Twee jaar geleden werd de Nederlandse staat mede-eigenaar van het schip. De Otapan lag toen al bijna zes jaar weg te roesten in de Amsterdamse haven.
Een Turks bedrijf won uiteindelijk de aanbesteding voor de sloop van het schip. Het Sliedrechtse bedrijf Landfall moest het schip naar Turkije slepen.
In de officiële papieren, opgesteld door ambtenaren, stond dat er ongeveer duizend kilo asbest aan boord van het schip zat. De Turkse autoriteiten, die gewaarschuwd waren over het schip, weigerden de Otapan toe te laten. Het schip werd vervolgens teruggestuurd naar Nederland.
In de haven van Amsterdam werd daarna vastgesteld dat de hoeveelheid asbest in het schip nog een heel stuk hoger was, dan aanvankelijk werd gedacht. Er zat geen 54.000 kilo, maar 77.000 kilo van het kankerverwekkende stofje aan boord.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Brand
Ondanks alle gevaarlijke stoffen aan boord, hebben de eerste omwonenden vandaag toch al even een kijkje genomen in de buurt van het schip. De grootste angst is dat er brand uitbreekt en dat het asbest vrijkomt. Hun woningen liggen op een steenworp afstand van de Otapan.
“Je zag laatst in Velsen dat een vissersboot drie dagen kon branden”, zegt een bewoonster tegen Radio Rijnmond. “En dat was nog een nieuw schip. Als dit oude rotding in brand vliegt. Wat gebeurt er dan? Dan komt al dat asbest vrij.”
Er komt nog een gesprek met burgemeester Opstelten over de Otapan. Veel vertrouwen hebben de bewoners daar niet in. “De voorzitter van de deelgemeente, Lockhorst, heeft al gezegd dat Opstelten ook met de rug tegen de muur staat”, legt een van hen uit. “Het zou allemaal onder het Rijk vallen. We zien wel wat het wordt.”
Hoe ging het verder?
De omwonenden stappen naar de rechter om het schip daar weg te krijgen, maar dat levert niets op. Het schip wordt uiteindelijk in de Waalhaven gesaneerd.
Het schip ligt uiteindelijk een half jaar in de Waalhaven. De sanering van het schip, in de Waalhaven, gaat ondanks het tegenwerken van de bewoners in de omgeving, gewoon door.
Er breekt zelfs een kleine brand uit, de grote angst van de bewoners, maar de gevolgen blijven minimaal.
Het schip wordt, nadat al het asbest eruit gehaald is, naar ’s Gravendeel gesleept in afwachting van de definitieve sloop. Dat gebeurt, ironisch genoeg, alsnog in Turkije. De Nederlandse staat betaalt uiteindelijk de saneringskosten (€ 4.500.000). In 2008 is de Otapan volledig gesloopt.
Daarmee is het verhaal nog niet voorbij. Er lopen meerdere rechtszaken. De Raad van State had al in 2007 geoordeeld dat ambtenaren op de hoogte waren dat er veel meer asbest aan boord van het schip was, dan in de exportvergunning was opgenomen.
Het Openbaar Ministerie stelde een paar jaar later vast dat er sprake van opzettelijke misleiding. Toch kwam er geen rechtszaak.
De Mexicaanse eigenaar wordt in 2011 bij verstek veroordeeld tot het betalen van 4,4 miljoen euro. Maar die uitspraak wordt niet erkend in Mexico. Ook is de eigenaar van het schip onvindbaar. In 2012 staakt de overheid de pogingen om de rekening bij de Mexicaan neer te leggen.
Probo Koala
Het is al de tweede keer dat specifiek Amsterdam in verband gebracht wordt met schepen met gevaarlijke stoffen en het overtreden van regels. Een jaar eerder kwam in het nieuws dat de gemeente nalatig was geweest bij een afvalzaak rondom de Probo Koala. Toen bleek dat het afval aan boord van het schip veel giftiger was, dan het aanvankelijk leek, stonden ambtenaren toe dat het werd teruggepompt en naar Ivoorkust werd vervoerd.
Nadat het daar op zeer slechte wijze werd verwerkt, kwamen er tien mensen om het leven.
Het Amsterdamse bedrijf Trafigura moet een boete betalen van één miljoen euro. In Ivoorkust wordt de zaak geschikt voor 152 miljoen euro.
Later bleek dat er van het verhaal niet veel klopte. De gemelde doden konden niet teruggevonden worden. Ook was er geen direct verband te vinden tussen de lozing van de afvalstoffen en de eventuele dood van de slachtoffers.
Bronnen:
RTV Rijnmond – 23-02-2007 – Asbestschip aangekomen in Rotterdam
RTV Rijnmond – 11-03-2007 – Bewoners naar rechter om Otapan
Greenpeace – 06-10-2011 – Gifschip Otapan: iedereen zat fout, iedereen gaat vrijuit
RTV Rijnmond – 13-12-2012 – Nederland niet vervolgd voor fouten bij Otapan
Trouw – 19-02-2017 – De handel in slachtoffers van gifschip Probo Koala
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 22 februari 2020
Verhaalnummer: 163