DELFT – Bij een explosie vanmorgen in een kruithuis in Delft zijn zeker honderd doden gevallen. Mogelijk loopt het aantal slachtoffers op tot duizend. Al vele tientallen gewonden zijn de afgelopen uren onder het puin vandaan gehaald. Toch zijn er nog veel vermist.
De stad is in de buurt van de Verwersdijk is volledig met de grond gelijk gemaakt. In een straal van een paar honderd meter zijn vrijwel alle huizen ingestort of zwaar beschadigd.
Ook verder weg is er sprake van grote schade. Honderden huizen zijn onbewoonbaar. Bomen in de directe omgeving zijn geknapt als luciferhoutjes.
Van het kruithuis is zelf niets meer over. Op de plek van de opslag is nu een krater van vijf tot zes meter diep, volledig gevuld met water.
Ook zijn alle glas-in-loodramen van de Oude- en de Nieuwe Kerk verloren gegaan. Ook zit in het dak van de Nieuwe Kerk een groot gat, veroorzaakt door de klap. In de muren van de kerk zitten grote scheuren.
Klap
De explosie was vanmorgen rond half elf. Ooggetuigen zeggen dat ze even daarvoor de beheerder van het kruithuis, Cornelis Soetens, het terrein op zagen lopen. Hij had ook een brandende lantaarn bij zich. Mogelijk zijn enkele vonken van die lantaarn overgeslagen op het kruit.
De explosie zou op tientallen kilometer gehoord zijn. Er gaan zelfs verhalen dat mensen op Texel de explosie gehoord hebben. Vanwege de harde klap wordt de explosie nu ook al de ‘Delftse Donderslag’ genoemd.
Kruithuis
Volgens officiële bronnen lag er rond de 40.000 kilo kruit in de opslag, maar andere bronnen zeggen dat het ware aantal meer richting de 80- tot 90.000 kilo is. De opslag was het kruitmagazijn voor Holland en West-Friesland.
Vrij weinig mensen wisten van het bestaan van het kruithuis af. Precies honderd jaar geleden, toen Delft zich aansloot bij de opstand van Willem van Oranje, werd het klooster een artillerieopslag. Omdat zo weinig mensen van het bestaan afwisten, werd het kruithuis ook wel het ‘secreet van Holland’ genoemd.
(Dit artikel gaat verder onder deze advertentie)
Volgens dominee De Witte is het duidelijk dat het ongeluk van vanmorgen een ‘straf van God is’, omdat de Delftenaren zich hebben overgegeven aan wereldlijk vermaak en onderlinge ruzies. Ook trad het stadsbestuur niet hard genoeg op tegen katholieken.
De ramp had nog een stuk groter kunnen zijn. Veel Delftenaren waren niet in de stad, maar in Schiedam voor de Varkensmarkt.
Hoe ging het verder?
Wetenschappers van TNO (in Delft) hebben onderzocht hoe groot de klap nu uiteindelijk echt geweest is. Zij concludeerden, op basis van de schade die is ontstaan door de klap, dat er waarschijnlijk twee keer zoveel kruit in het pand heeft gelegen, als is vermeld (rond de 160.000 kilo).
De klap in Delft wordt dikwijls vergeleken met de vuurwerkramp in Enschede (2000). Toen vielen er 23 doden. Deskundigen denken dat de explosie ongeveer dezelfde kracht heeft gehad.
Onder de slachtoffers was ook de bekende schilder Carel Fabritius. De leerling van Rembrandt werd na zeven uur zoeken levend onder de puinhopen vandaan gehaald, maar overleed alsnog aan zijn verwondingen.
Van 53 slachtoffers is de naam bekend. Veel van de slachtoffers konden niet worden geïdentificeerd. Het dodental is nooit duidelijk geworden. Het ligt ergens tussen de 100 en 1000 is de verwachting.
In een groot deel van Holland werd daarna geld ingezameld voor de nabestaanden en de slachtoffers. Ook de Staten van Holland hebben een deel van de schade vergoed.
Het nieuwe kruithuis van Delft werd in 1660 geopend, ver buiten de stad.
Bronnen:
Wikipedia – Delftse Donderslag
Historiek – De Delftse donderslag, de buskruitramp van 1654
Indebuurt – Toen in Delft: De Delftse Donderslag
AD – Delftse donderslag deed de stad op zijn grondvesten schudden
Stadarchief Delft – De Delftse Donderslag
NRC Handelsblad – De Dag dat de Hemel kraakte
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 12-10-2019
Verhaalnummer: 133