ROTTERDAM – In Rotterdam-West is de zogenoemde Bellebom met succes onschadelijk gemaakt. Voor de operatie moesten zevenduizend mensen hun huis uit, de grootste evacuatie sinds de Watersnoodramp. De hele operatie kostte zo’n zes miljoen gulden.
Rond vijf uur vanmiddag gaf burgemeester Peper van Rotterdam het sein veilig. Kort daarvoor hadden experts van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) de bom uit een achtertuin van de Bellevoystraat gehaald.
De medewerkers hebben de bom meegenomen naar Culemborg.
De Bellebom is vernoemd naar de Bellevoystraat in Rotterdam-West. De bom viel op 29 november 1944 in wat nu de achtertuin is van de huizen aan de Bellevoystraat. Het projectiel –een duizendponder- was bedoeld voor de Sichterheitsdienst. Vorig jaar stuurde bewoonster Ottenberg een brief aan de gemeente. Ze wilde voor haar verhuizing uit de straat de gemeente erop wijzen dat er een bom in haar tuin lag.
De tunneltraverse in Rotterdam tijdens de ontmanteling van de Bellebom. Foto: Stadsarchief Rotterdam
Tijdens de operatie maakte de omgeving van de Bellevoystraat een bizarre indruk. Straten waren compleet uitgestorven. Niet alleen de bewoners waren weg, maar ook alle auto’s waren weggehaald.
Zelfs de ’s Gravendijkwal, een doorgaande weg waar zelfs op zondag voldoende verkeer rijdt, was nu spookachtig stil.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Ontruiming
De gemeente Rotterdam had alle voor de operatie alle registers opengetrokken. In de omgeving van de Bellevoystraat moesten 2.800 panden worden ontruimd. In deze zogeheten Zone A moest werden alle woningen, winkels en bedrijven gecontroleerd of er niemand meer aanwezig was en of het gas was afgesloten.
De mensen hadden te horen gekregen dat ze om acht uur ’s ochtends klaar moesten staan voor een controle. Alle panden werden doorzocht, dat er niemand achter bleef. Daarna werden ze voorzien van een sticker.
Maar de operatie ging niet voor iedereen even vlot.
“Ik heb drieënhalf uur voor mijn deur gestaan. De wortels komen uit mijn laarzen. Als ze mij die zes miljoen hadden gegeven waren we allang weggeweest.”
(Buurtbewoner in Het Vrije Volk, 28-03-1988)
Als agenten niet naar binnen konden, werd het pand met geweld opengebroken en alsnog doorzocht. Bij 72 gebouwen moesten timmerlieden de boel openbreken en vervolgens weer dichtmaken. De rekening is voor de bewoners.
Voor mevrouw Allewijn (92) was al die ophef niet nodig. Ze had 44 jaar geleden de bom zien vallen bij haar in de straat. “Ik kan het wel hebben hoor”, zegt de over de ontruiming tegen de verslaggevers van Het Vrije Volk.
Vrijwel alle bewoners hebben vrijwillig hun huis verlaten. Alleen een 44-jarige vrouw uit de Joost van Geelstraat weigerde te vertrekken. Nadat de politie een kwartier lang op de vrouw had in staan praten, ging ze alsnog mee voor verhoor.
De Korte Bajonetstraat in Rotterdam tijdens de ontmanteling van de Bellebom. Foto: Stadsarchief Rotterdam
Alle auto’s in zone A moesten verwijderd worden. De politie heeft 55 achtergelaten auto’s weggesleept.
In de straal van 300 tot 600 meter om de Bellebom kregen mensen de opdracht om binnen te blijven tijdens de ontmanteling. Zo’n 22 mensen zijn opgepakt. Zij liepen tijdens de operatie tóch op straat in de zogehten ‘zone B’. Zij krijgen een proces-verbaal.
Volgens burgemeester Peper waren deze mensen niet op de hoogte van de ontwikkelingen.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Opvang
De gemeente had voor de operatie ook gezorgd voor opvang in de Energiehallen. Daar konden 350 mensen terecht, maar er was maar een enkeling. De honderden diepvriesmaaltijden die klaarlagen konden terug naar de leverancier.
Uit onderzoek was gebleken dat tussen de duizend en twaalfhonderd mensen van de opvang gebruik zouden maken. Maar veel mensen kozen ervoor om naar vrienden of familie te gaan. Ook van de speciale opvang voor huisdieren was niet populair.
Gemeentelijke informatiekrant rond de ontmanteling van de Bellebom. Foto: Museum Rotterdam
De gemeente had in de aanloop naar de operatie een speciale ‘Bellebom-krant’ gemaakt en die verspreid in de wijk. Ook was Radio Rijnmond heel de dag in touw met de laatste informatie over de ontruiming.
Operatie
Iets later dan gepland, ongeveer om tien voor twee begon de ontmanteling van de Bellebom. De wijk is dan zo goed als verlaten. Adjudant Schoots van de EOD probeerde samen met collega Linschoten om de bom onschadelijk te maken.
“Het op een afstand uitdraaien van de ontsteker viel mij honderd procent mee. Of we schrokken van de staat waarin dat slagpijpje zich bevond? Tja, wat is schrikken? Het zag er in eerste instantie niet zo best uit. Ik keek mijn collega Linschoten aan en we besloten het er toch maar op te wagen. Kijk, gevaarlijk is het pas als dat slagpijpje ergens tegenaan zou stoten. Gelukkig had ik gisteren een vaste hand. Dat moet ook wel in dit vak.”
(Het Vrije Volk, 28-03-1988)
De bom lag op tien meter diepte. Een paar vleugeldelen werden op zes meter diepte aangetroffen. Om zes minuten voor drie was de bom onschadelijk gemaakt. Daarna werd de bom uit de put getakeld.
Naar museum
Burgemeester Peper was vooral opgelucht dat de hele operatie probleemloos is verholpen. In 1986 is in Berlijn nog spontaan een bom uit de Tweede Wereldoorlog ontploft. Daarbij ging een kleuterschool de lucht in.
De Bellebom, zonder staartstuk. Foto: Museum Rotterdam
Als het aan Peper ligt krijgen we niet snel een soortgelijke operatie te zien. Te duur en te ingrijpend, vond de burgemeester. Maar naar aanleiding van de Bellebom heeft de gemeente nog eens 16 brieven gekregen over soortgelijke blindgangers die nog in de grond zitten.
Peper noemde de operatie van vandaag een ‘schoolvoorbeeld voor Nederland’. Hij wil proberen om de Bellebom terug naar Rotterdam te krijgen. De bom zou tentoongesteld moeten worden in het Museum Rotterdam. “Maar wel zonder inhoud”, voegde Peper eraan toe.
Hoe ging het verder?
De Bellebom keerde terug naar Rotterdam en ligt nu in Museum Rotterdam. Zonder inhoud, zoals de Rotterdamse burgemeester Peper (logischerwijs) wilde.
De Bellebom was zeker niet de laatste bom die werd geruimd in de stad. Er liggen nog tientallen van dit soort bommen verspreid door de stad, maar al die operaties waren niet zo omvangrijk als deze.
In 1990 werd bijvoorbeeld de ‘Hillebom’ (Lange Hilleweg) ontmanteld. Toen hoefden maar 800 woningen ontruimd te worden. ‘Een routineklus met risico’ werd toen door de media geschreven. Zo’n 1700 mensen moesten hun huis uit.
Volgens het AD heeft het ruimen van allerlei bommen de stad Rotterdam alleen al in 2016 ruim 5,3 miljoen euro gekost. Daarvan werd bijna driekwart vergoed door het Rijk.
De eerstvolgende ‘grote operatie’ die gepland staat (een datum is nog niet bekend) is die aan de Claes de Vrieselaan. Voor het ontmantelen van de ‘Booisterbom’ (vernoemd naar de bewoner) worden drie huizen gesloopt, omdat de bom onder één van de drie panden ligt.
Directe aanleiding om deze bom weg te halen is het funderingsherstel bij de buren. En het slaan van palen in de grond zou wel eens gevolgen kunnen hebben voor de blindganger, zo wordt gedacht.
Hoe groot deze operatie gaat worden is nog niet duidelijk. Dat hangt af van de grootte van de bom.
Bronnen:
Het Vrije Volk – 28-03-1988 – De ontsteking van zes miljoen
NRC Handelsblad – 28-03-1988 – Ontmanteling vliegtuigbom ontroert Rotterdam
RTV Rijnmond – 27-03-2014 – De Bellebom
Tekst: Dave Datema
Gepubliceerd op: 27-03-2018
Verhaalnummer: 79