LEIDEN – De bekende botanicus Charles Clusius is aangekomen in Leiden. Hij gaat meewerken aan de bouw van de botanische tuin bij de universiteit. Waarschijnlijk heeft hij ook de tulp bij zich, die in het buitenland al erg beroemd en geliefd is.
Charles Clusius werd vorig jaar gevraagd om naar Leiden te komen. De 67-jarige Clusius werkte eerder in Frankrijk, Duitsland, Spanje en Portugal. Ook was hij jarenlang aangesteld aan het hof bij keizer Maximiliaan II van Oostenrijk.
In de jaren dat Clusius in het buitenland actief was, ontdekte hij meer dan 200 nieuwe plantensoorten. Veel van die ontdekkingen verwerkte hij in een boek, dat hij schreef in het Latijn.
Tulp
Een van de bekendste bloemen waar Clusius zich mee bezig houdt is de tulp. De tulp is familie van de lelie. De bloem komt oorspronkelijk uit Kazachstan, maar is via het Osmaanse Rijk in Europa terechtgekomen.
Dertig jaar geleden werd al eens een vracht tulpenbollen in Antwerpen verscheept. Het verhaal gaat dat een koopman de tulpen aanzag voor uien. Teleurgesteld in de smaak, gooide hij de bollen op een composthoop. Daar groeiden een jaar later tulpen.
Carolus Clusuis, 1601
Cadeau
Clusius kwam in zijn Weense periode voor het eerst in aanraking met de tulp. De bloem was door Sultan Suleyman de Eerste cadeau gegeven aan Ogier Gisleen van Busbeke, een Vlaamse diplomaat in dienst van keizer Maximiliaan II. Van Busbeke was bevriend met Clusius.
Vorig jaar, vlak voor zijn dood stuurde Van Busbeke wat tulpenzaadjes naar Clusius. De botanicus plantte de zaadjes. De verwachting is dat hij de opgekweekte tulpenbollen meeneemt naar Leiden.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Duur
De keuze van Clusius om de bollen te kweken en niet te verkopen is opvallend, omdat de tulpen bijzonder veel geld waard zijn. Maar Clusius heeft altijd volgehouden dat hij de wetenschappelijke waarde van de bloemen en planten die hij beschrijft in zijn boeken belangrijker vindt dan de financiële waarde.
Niet alleen hier zijn de tulpen duur en zeldzaam. Dat geldt ook in het Osmaanse Rijk, waar de tulpen vandaan komen. Zo draagt Sultan Suleyman de Eerste ze als teken van macht en rijkdom soms een tulp in zijn tulband. Elk jaar wordt in Istanboel een groot feest gegeven als de tulpen in bloei stonden.
Hoe ging het verder?
Ja, er kwamen tulpen naar Leiden. Clusius maakte complete beschrijvingen van de tulpen in de botanische tuin van Leiden. Maar een deel van de kostbare bloemen werd gestolen.
In de loop van de jaren kwamen er steeds meer tulpen in de Lage Landen, maar niet genoeg om aan de vraag te voldoen. De prijzen werden torenhoog, totdat een tulpenbol meer opleverde dan een Amsterdams grachtenpand.
In 1637 klapte de tulpenbubbel en bleven tal van speculanten met grote schulden achter.
Clusius werd in het jaar nadat hij in Leiden arriveerde hoogleraar. Hij overleed in 1609, zodat hij de tulpenmania, die hij min of meer ontketende, niet eens meemaakte.
Behalve bij de verspreiding van de tulp, speelde Clusius een belangrijke rol bij de verspreiding van de aardappel.
Bronnen:
Hortus Leiden – The Exotic World of Carolus Clusius
Tekst: Dave Datema
Gepubliceerd op: 01 oktober 2017
Verhaalnummer: 30