GORINCHEM – Een grote mensenmenigte heeft vanavond in Gorinchem stilgestaan bij de dood van twee jonge vrouwen, bij de beschieting van discotheek Bacchus vorige week. Volgens schattingen van de politie liepen er zo’n 25.000 mensen mee. “We hebben deze week met dichtgeknepen keel en met tranen in de ogen beleefd”, omschreef Burgemeester IJssels tijdens een toespraak.
Heel Nederland leek mee te leven met Gorinchem. De gemeente had gerekend op 10.000 tot 20.000 deelnemers, maar dat werden er dus meer. En de mensen kwamen overal vandaan.
De tocht werd live uitgezonden op televisie op RTL5. Er waren extra treinen ingezet. Door het hele land luidden de kerkklokken een kwartier. Om acht uur werd een minuut stilte in acht genomen. Om middernacht werd dat herhaald in cafés in het hele land.
Protest
Voor zeven uur is het druk in het centrum van Gorinchem. Bij het station worden belangstellenden opgewacht door jongeren in witte shirts die bloemen uitdelen. Veel van hen dragen een wit shirt met de tekst ‘is er wel zinvol geweld’.
Een stel jongeren uit Meerkerk legt uit waarom ze daar zijn. “Het is niet alleen een eerbetoon”, zegt een van de leeftijdsgenootjes van de slachtoffers tegen de lokale krant De Stad Gorinchem. “Het is ook een protest tegen geweld. Zodat wij en de generaties na ons veilig uit kunnen gaan.”
Het officiële programma begint met het voordragen van een gedicht door zes scholieren van verschillende Gorcumse scholen. Er is gekozen voor het gedicht ‘Mensen gezocht’ van Coert Poort.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Toespraken
Na de toespraken van burgemeester IJssels en dominee Jan Wagenvoort (die het idee van de stille tocht had geopperd) trok de stoet de stad in. Na de politiepaarden volgde een onmetelijke stoet van mensen die vanaf het Stadhuisplein de historische binnenstad van Gorinchem binnentrok, richting de Grote Markt.
Daar werden de witte bloemen aangenomen, zodat er voor de tweede keer in een week tijd een bloemenzee ontstond. Dit keer op de Grote Markt, op een steenworp afstand van de Kerksteeg, bij café Bacchus.
Onder de belangstellenden waren ook landelijke kopstukken zoals Bisschop Van Luyn van Rotterdam en minister Van Boxtel van Grotestedenbeleid. “De gevoelens die hier leven hebben ook in het kabinet geleefd”, vertelde Van Boxtel aan De Stad Gorinchem. “Ik vond het opvallend hoeveel en hoelang er afgelopen vrijdag in het Kabinet over dit vreselijke incident is gesproken”
Een deelnemer uit Leerdam vraagt zich af of ‘Den Haag’ wel doorheeft wat er gaande is. “Er moet strenger gestraft worden en meer politie komen.”
Een andere deelnemer komt woorden tekort. “Het gaat om verdriet en om woede”, zegt hij tegen Radio Rijnmond.
“Ik heb wat bloemen gelegd en ik hoop dat de ouders heel veel steun hebben aan de mensen die hier nu zijn op dit moment.”
(Radio Rijnmond, 17-01-1999)
Burgemeester IJssels vult aan: “Er gaat een warmte door je heen, niets anders dan dat. Zo’n grote mensenmassa. Mensen die vanuit het hele land naar Gorinchem komen om de nabestaanden bij te staan. Hartverwarmend.”
Belangstelling
Hoe groot het medeleven en de belangstelling is, blijkt wel uit het feit dat de eerste mensen terugkomen van de Grote Markt, als de laatste mensen nog moeten vertrekken vanaf het Stadhuisplein. Een imposant gebaar tegen zinloos geweld.
De familie van de twee slachtoffers, Marianne Roza en Froukje Schuitmaker hebben daags na alle gebeurtenissen hun dank uitgesproken aan iedereen die bij de herdenking en de verwerking betrokken was. Van artsen, politie, de gemeente, scholen en de kerk.
“Onze familie, vrienden, kennissen, voornoemde instanties en al die onbekenden die bijvoorbeeld per post hun medeleven betuigden, hebben ons het besef gegeven dat de wereld niet zo slechts is als ook wij na dat gruwelijke ogenblik op 10 januari dachten”
(familie Roze, De Stad Gorinchem, 19-01-1999)
De bloemen blijven voorlopig nog liggen op de Grote Markt. De verwachting is dat ook morgen nog veel mensen langs zullen komen om bloemen te leggen en op die manier te protesteren tegen zinloos geweld.
Hoe ging het verder?
Met 20.000 tot 25.000 deelnemers is de stille tocht van 1999 in Gorinchem, voor zover bekend, nog altijd de grootste die Nederland ooit gekend heeft. In België trok de Witte Mars (als protest tegen Marc Dutroux) ooit 300.000 mensen.
Stille tochten waren er nog niet zoveel. Er was er een geweest na de Bijlmerramp, maar dat was meer een herdenking dan een protest (wat vaak ingesloten zit bij een stille tocht). De tocht na Meindert Tjoelker (Leeuwarden, de eerste keer dat iemand werd benoemd als slachtoffer van zinloos geweld) trok enkele duizenden slachtoffers.
De tocht voor Marianne Roza en Froukje Schuitmaker was daarmee misschien de tweede grote (en uiteindelijk grootste) stille tocht die ons land kende. Daarna volgden er snel meer, met namen die wellicht bekend in de oren klinken zoals Daniel van Cotthem, Anja Joos, Manuel Fetter, Milly Boele, Richard Nieuwenhuizen.
Vaak kwam er een stille tocht, maar een omvang zoals in Gorinchem heeft het nooit meer gekregen.
Klik hier voor een overzicht van alle stille tochten tot 2015 die in Zuid-Holland zijn gehouden.
Effect
Deskundigen hadden vrij snel commentaar op de stille tochten, omdat ze een averechts effect zouden hebben. Ze zouden de angst juist versterken onder de gewone bevolking.
En zou het dit soort voorvallen voorkomen? Gezien het aantal stille tochten dat daarna nog is gehouden, zou je zeggen van niet.
En terwijl iedereen in Gorinchem riep ‘dit nooit meer’, werd vrijwel precies een jaar later in Vlaardingen Daniel van Cotthem doodgeslagen en volgde op 10 januari 2000 (exact een jaar na de schietpartij bij Bacchus) opnieuw een stille tocht. En ook toen werd er gezegd ‘dit nooit meer.’
Hoe het verder liep met de rechtszaak rondom de schutters van Café Bacchus zie je in het nawoord van dit verhaal
Bronnen:
De Stad Gorinchem – 19-01-1999 – ‘Met dichtgeknepen keel’
Trouw – 18-01-1999 – Mensen gevraagd
RTV Rijnmond – 19-09-2015 – Vergeten Verhalen – Zinloos geweld bij Café Bacchus
RTV Rijnmond – 07-01-2015 – Dag van Toen: Zinloos geweld – Daniel (2000)
NRC Handelsblad – 10-01-2000 – Drama Gorinchem werd symbool voor zinloos geweld
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 16-01-2019
Verhaalnummer: 81