WARNS – Bij een slag tegen de Friezen is Willem IV, de graaf van Holland en Henegouwen om het leven gekomen. De graaf heeft zelf geen rechtmatige nakomelingen en dus ook geen erfgenaam. Dat zou kunnen leiden tot een onrustige periode.
De graaf is omgekomen tijdens een veldtocht tegen de opstandige Friezen. Nadat de graaf eerder Utrecht al op de knieën had gekregen tijdens een beleg trok Willem IV door naar Friesland. Daar werd hij in de val gelokt en ter dood gebracht.
Vloot
Willem IV trok vanmorgen met een legermacht van zeker twaalfduizend soldaten vanuit Enkhuizen richting Stavoren. Die havenplaats was tot voor kort de enige plaats in Friesland die Willem IV goedgezind was, maar nadat bekend was dat er een Hollands leger richting Friesland kwam, hebben de Friezen de stad ingenomen.
Door het slechte weer werd de vloot in tweeën gesplitst. Willem arriveerde, zoals gepland bij Stavoren. Maar zijn oom, Jan van Beaumont, kwam een stuk zuidelijker aan land.
Op het moment dat graaf Willem aan land kwam in Friesland, gingen zijn troepen meteen tot de aanval over.
“Hij vloog met zeshonderd man, zonder behoorlijke orde en zonder te wachen op de ontscheeping der anderen, woedend op de Friezen los, rukkende naar het schijnt op het naastgelegen dorp aan, dat zij in brand staken.”
(Haring Wiegers Steenstra, Algemeene geschiedenis van Friesland: een volksleesboek, pag. 144)
De Friezen hadden zich enigszins verkeken op het aantal Hollanders dat aan land was gekomen.
“Op het vernemen van de opgaande rook en brand schoten de Friezen met gewled toe en, denkende dat zij slechts eene enkele bende Hollanders te bestrijden hadden, vielen zij met vereenigde krachten op hen aan, en maakten eene groote slagting onder dezelve, hoewel ook gansch niet zonder verlies aan hunne eigene zijde. De Graaf doorstak met eigene hand eenen Frieschien Edelman, die kapitein of gezaghebber in het verbrande dorp was.”
(Haring Wiegers Steenstra, Algemeene geschiedenis van Friesland: een volksleesboek, pag. 144)
Ondertussen klonken de kerkklokken van de omliggende dorpen. Vanuit die dorpen kwamen Friezen om te helpen. Hun aantal nam steeds verder toe en de ridders uit Holland bleken met hun zware uitrusting toch een heel stuk minder wendbaar dat de boze boeren uit Friesland.
“De Friezen, wier woede met hun getal steeds toenam, vochten met eene onoverwinnelijke dapperheid, hoezeer het getal hunner vijanden nu door de ontscheeping, die intusschen plaats had, tot eene groote schare was aangegroeid. Te midden van het bloedige gevecht sneuvelde eindelijk ook de Graaf zelf, en de overwinning verklaarde zich aan der Friezen zijde.”
(Haring Wiegers Steenstra, Algemeene geschiedenis van Friesland: een volksleesboek, pag. 144)
Na de dood van de graaf sloeg het Hollandse leger op de vlucht. Er zijn zeker honderden Hollanders omgekomen. Over het dodental aan Friese zijde is nog geen duidelijkheid.
Opvolging
Graaf Willem had geen wettige kinderen. Waarschijnlijk wordt hij opgevolgd door zijn zus Margaretha van Beieren.
Door de huwelijkspolitiek van zijn vader, Willem III, is de kans groot dat ook vanuit andere landen een aanspraak gedaan zal gaan worden op de titel Graaf van Holland en Henegouwen.
Zo trouwde dochter Margaretha met Keizer Lodewijk de Beier, Filippa met Eduard III van Engeland, Johanna met de Hertog van van Gulik en Isabelle met Robert van Namen. Willem was de enige zoon die ouder werd dan 10 jaar.
Mogelijk spelen ook nog lokale machten een rol. Om zijn dure veldslagen te financieren heeft Willem IV de afgelopen jaren behoorlijk wat vertegenwoordigers van de steden opgenomen in de Raad van Holland.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Hoe ging het verder?
Zoals verwacht werd Willem IV opgevolgd door zijn oudste zus, Margaretha van Beieren. Maar meer landen zaten op het vinkentouw en daarmee begon de langst machtsstrijd/burgeroorlog die ons land ooit heeft gezien: de Hoekse en Kabeljauwse twisten.
Margaretha en haar oom Jan van Beaumont probeerden het land in goede banen te leiden. Maar daarbij waren de vele leningen van Willem IV ook een complicerende factor. Willem V, zoon van Margaretha en neefje van Willem IV, werd aangewezen als graaf, maar veel steden waren toen al klaar met de piepjonge graaf.
Vervolgens ontstond er een strijd tussen steden die aan de kant van Margaretha stonden (Hoeken) en de opstandige steden (Kabeljauwen). De strijd zou duren tot 1428, toen Jacoba van Beieren met de Zoen van Delft de strijd opgaf.
Over het verhaal over de slag bij Warns is wat kritiek. Er is veel over geschreven, maar over de inhoud zijn niet alle historici het eens. Sommige Friese verhalen zouden schromelijk overdreven zijn. Zelfs over de locatie (Warns) is geen zekerheid.
Toch staat er bij Warns nog altijd een herdenkingsteken met de tekst ‘Leaver dea as slaef’; liever dood dan slaaf.
Bronnen:
Haring Wiegers Steenstra – Algemeene geschiedenis van Friesland: een volksleesboek, pag. 144)
Wikipedia – Willem IV
Haagse Tijden – Willem IV sneuvelt bij Stavoren
Historiek – Friezen herdenken omstreden Slag bij Warns
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 25-09-2019
Verhaalnummer: 131