RIJSWIJK/DEN HAAG – In Den Haag staan de gesprekken over vrede tussen het Spaanse Rijk en de Republiek der Nederlanden op het punt van beginnen. De gesprekken moeten een einde maken aan de vijandelijkheden die al ruim veertig jaar duren.
Vandaag ontmoetten de gesprekpartners elkaar bij de Hoornbrug in Rijswijk. Stadhouder Maurits en opperbevelhebber Spinola begroetten elkaar –ogenschijnlijk- hartelijk met een grote zwaai van hun hoed en een ferme handdruk. Het was moeilijk voor te stellen dat hier twee militaire rivalen elkaar ontmoetten, die normaal gesproken tegenover elkaar staan op het slagveld.
Spinola
Spinola heeft er een pittige reis op zitten. De Spaanse legerleider is per koets door de besneeuwde landschappen en over de bevroren rivieren via Dordrecht en Rotterdam richting Den Haag gereden. In Rijswijk werd Spinola opgewacht door de Nederlandse delegatie.
Stadhouder Maurits, zijn broer Frederik Hendrik en hun neef Willem Lodewijk stonden naar goed gebruik bij de Hoornbrug te wachten. Na de handdruk volgden saluutschoten van de kanonnen die stonden opgesteld.
Daarna nam Spinola plaats in de koets van Maurits en samen reden ze terug naar het Binnenhof. Daar wacht onder andere ook raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt op hen.
Gravure ontmoeting Maurits en Spinola (1608-1610), Frans Hogenberg
Volgens ooggetuigen stonden er langs de Rijswijkseweg tal van nieuwsgierige mensen die een glimp wilde opvangen van het hoge bezoek.
In het kielzog van Spinola reisden ook Jean Richardot, Jan van Neyen, Juan de Mancicidor en Louis Verreyken mee. Namens de Republiek heeft elke provincie één persoon afgevaardigd.
Gesprekken
Vooral Spanje zou een groot voorstander zijn van vrede. Ruim tien jaar geleden werden de meeste Spaanse troepen verdreven uit het oosten en noorden van de Republiek der Nederlanden.
Ook vielen de Spaanse inkomsten uit de handel met Indië erg tegen, deels door toedoen van de Nederlandse handelsvloot. Daarnaast is Spanje ook verwikkeld in oorlog met Frankrijk.
Voor de Republiek zijn er ook genoeg redenen om te praten over vrede. De kosten om het leger te onderhouden zijn groot. En vooral in de gebieden waar de laatste jaren het hardst gestreden is (Groningen, Overijssel en Gelre) is de roep om vrede het grootst.
Toch is niet iedereen in de Nederlanden een voorstander van vrede. Veel fanatieke protestanten wilden geen vrede met de katholieke Spanjaarden. In andere gebieden, zoals Zeeland, verdienden de handelaren veel aan de blokkade van Antwerpen.
De Spaanse koning zou bereid zijn om de Noordelijke Nederlanden te erkennen als soevereine staat. Na de slag bij Gibraltar, vorig jaar, werd al een staakt-het-vuren uitgeroepen.
Hoe ging het verder?
De gesprekken leverden weinig op. Koning Filips III eiste onder meer dat de Nederlanders de handel zouden opgeven in Indië en dat de erediensten voor katholieken werden toegestaan. Voor de Nederlanden waren dat ontoelaatbare eisen. Op 23 augustus gaan beide partijen uit elkaar.
In Antwerpen worden een jaar later de gesprekken afgerond over een wapenstilstand van 12 jaar. Voor beide partijen was dat een financiële verlichting.
Op 9 april 1609 werd het Twaalfjarig bestand geratificeerd. De Republiek werd volledig erkend en tal van landen gingen diplomatieke banden aan met de Nederlanden. Daardoor wordt het sluiten van het bestand gezien als een overwinning voor de Nederlanden en een nederlaag voor Spanje.
Bronnen:
Haagse Tijden – Maurits onderhandelt
Rijksmuseum – Maurits ontvangt Spinola in Rijswijk
Europeana – Maurits ontvangt Spinola in Rijswijk
Marcel Tettero – Spinola vecht jarenlang tegen de jonge Republiek
Engelfriet – Het twaalfjarig bestand, wat er aan vooraf ging
Wikipedia – Twaalfjarig bestand
Tekst: Dave Datema
Gepubliceerd op: 01-02-2018
Verhaalnummer: 62