ROTTERDAM – Het meest omstreden beeld dat Rotterdam kende, terwijl het nog niet eens is geplaatst, krijgt geen plekje in de openbaarheid. Santa Claus van Paul McCarthy, dat door de Rotterdammers inmiddels is omgedoopt tot ‘Kabouter Buttplug’, past niet op de beoogde plek naast concertgebouw De Doelen, oordeelde de raad.
Waar het beeld nu komt te staan is nog niet duidelijk. De Stadspartij heeft voorgesteld om het beeld in de tuin van Museum Boijmans te plaatsen.
Zelden maakte een beeld zoveel los in Rotterdam. Bij de museumnacht, vorige week, gaf driekwart van de bezoekers aan dat ze het beeld maar niets vinden.
Het beeld bestaat uit een soort kerstman, die in zijn rechterhand een seksattribuut (buttplug) vasthoudt. En dat laatste is wat veel mensen onsmakelijk vinden.
Leefbaar Rotterdam noemde het “onzin om voor zoń geldbedrag zo’n idioot kunstwerk te plaatsen. De Christenunie-SGP omschreef het als een overschrijding “van het toelaatbare” en het CDA noemde het beeld “foeilelijk”.
Santa Claus van Paul McCartny. Foto: Wikimedia
Nadat vorige maand bekend werd dat de gemeente Rotterdam het beeld had aangekocht, op voordracht van de Internationale Beelden Commissie (IBC), stroomden de klachtenbrieven en -telefoontjes binnen.
Veel mensen hadden er geen begrip voor dat de gemeente 280.000 euro uitgaf aan het beeld.
Buttplug
Het IBC is al sinds 1999 bezig om een toonaangevend beeld naar Rotterdam te halen. Paul McCarthy kwam daarbij vrij snel in beeld als een van de kunstenaars. De kunstenaar werd in de zomer van 2000 uitgenodigd om naar Rotterdam te komen.
Na het gesprek kwam McCarthy met twee voorstellen: een negentiende-eeuw Amerikaans huisje op het water van de Nieuwe Maas, waarin mensen ook daadwerkelijk konden overnachten. Het andere voorstel was een grote rode kerstman, met een kerstboom en een bel in zijn handen.
Op verzoek van de IBC werkte McCarthy het plan rondom de Kerstman verder uit. Het beeld zou 6 tot 8 meter hoog moeten worden in een rode kleur. Op verzoek van de commissie heeft de kunstenaar de kerstboom vervangen door een ‘fallus-symbool’, wat nu door het publiek wordt omschreven als ‘buttplug’.
“De commissie heeft haar voorkeur uitgesproken voor het voorstel in rood en een meerderheid is voor het fallus-element in plaats van de Dennenboom”
(Brief aan Paul McCarthy, juli 2001)
McCarthy was zelf niet helemaal zeker of Rotterdam wel klaar zou zijn voor een opmerkelijk beeld. “Dit is Nederland”, liet de IBC weten in een antwoord aan de kunstenaar. En daar heeft de commissie zich ernstig in vergist.
Hoe ging het verder?
Ondanks de wens van de gemeenteraad kwamen er in de periode na de afwijzing toch nog wat andere locaties in de openbaarheid voorbij. Eind 2004 kwam het Binnenwegplein in beeld, maar een elektronicaketen op dat plein zag de komst van het beeld niet zitten.
Het duurde uiteindelijk nog tot 2005 voordat er een plek gevonden werd voor het omstreden beeld. Niet in de openbare ruimte, maar, zoals de Stadspartij min of meer had voorgesteld, op de binnenplaats van Museum Boijmans van Beuningen.
Het beeld lag toen al bijna een jaar in een opslagruimte aan de Waalhaven. Op het laatste moment was er nog voor gekozen om het rode beeld de huidige zwarte kleur te geven.
Op 22 september 2005 werd het beeld op de Binnenplaats getakeld en een aantal dagen later onthuld. Als onderdeel van de afspraak is dat Santa Claus maar twee jaar mocht komen logeren bij Boijmans.
In het najaar van 2008 kreeg het een definitieve plek op het Eendrachtsplein. En dat is een plek in de Openbare Ruimte, zoals het IBC altijd voor ogen heeft gezien.
Inmiddels is alle ophef rondom het beeld wel wat weggeëbd. Het is en blijft een opmerkelijk beeld, vinden veel Rotterdammers, maar wel hún beeld. En daarmee hebben ze Santa Claus, of beter gezegd Kabouter Buttplug, toch in de armen gesloten.
Bronnen:
Trouw – 07-03-2003 – Rotterdamse dildoreus verbannen naar museum
Santa Claus – Een Case Study naar het abjecte in de hedendaagse Kunst – Heleen Huisman – Masterstudy Universiteit Utrecht
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 06-03-2021
Verhaalnummer: 238