ROTTERDAM – Het feest had nog zeker twee maanden moeten duren, maar met de sluiting van de grote Festival Hall op de Müllerpier, lijkt het Rivoli’90-park en de festiviteiten rondom de 650ste verjaardag van de stadsrechten van Rotterdam ten dode opgeschreven. Het havenpretpark had het hoogtepunt moeten zijn van het jubileumjaar van ‘650-jaar Rotterdam’, maar werd uiteindelijk hét voorbeeld van alle problemen rondom de festiviteiten.
De Müllerpier maakte de afgelopen weken wel meer dan eens een troosteloze indruk. Af en toe liep er wel eens iemand over de kermis. Maar gemiddeld kwamen er niet meer dan 750 mensen per dag naar het havenpretpark. Lang niet genoeg om kostendekkend te zijn.
Volgens John Northage, van eigenaar Leisure Tec van de Festival Hall, was het economisch niet langer verantwoord om de grootste feesttent van de wereld, met een oppervlakte van 5500 vierkante meter, nog langer in Rotterdam te laten staan. “We onderzoeken nu andere mogelijkheden voor het gebruik van de hal”, liet Northage aan Het Vrije Volk weten. Mogelijk wordt de tent verkocht of verhuurd.
De sluiting, twee maanden eerder dan gepland, komt voor de organisatie als een verrassing. Toch wil de sluiting van de Festival Hall niet zeggen dat Rivoli ook tot een einde is gekomen. Volgens kermisexploitant Ivo Janvier zullen de kermisattracties op de Müllerpier blijven staan tot de geplande sluitingsdatum, 23 oktober.
Torenhoge verwachtingen
Eind vorig jaar presenteerde de gemeente Rotterdam een hele serie aan festiviteiten, in het kader van ‘Rotterdam 650 jaar’. Met het popfestival Carthago, havenpretpark Rivoli (een verbastering van Tivoli) en zelfs een monument in de rivier, deed het bij menig Rotterdammer het hart sneller doen kloppen.
Maar al snel kwamen de eerste problemen. Eind januari werd het popfestival Carthago’90 al afgelast. Het lukte de organisatie niet om de financiering van het festival (14 miljoen gulden) rond te krijgen. Grote sterren, zoals de Rolling Stones, konden daardoor niet vastgelegd worden.
Ook voor het monument in de rivier, veertien koperen platen bij het Noordereiland, was te weinig geld. Vervolgens bleef alleen Rivoli over.
In maart begon de bouw van een kermis die een half jaar zou blijven staan. Verder kwam er de Festival Hall, een plek voor optredens van internationale publiekstrekkers. Ook was er de Olympialoop, de grootste reizende achtbaan van de wereld, een reuzenrad van veertig meter hoog en een grote expositieruimte van de PTT.
Kortstondig
In de beginperiode ging het nog goed. Er stonden lange rijen voor de ingang. Dat was maar goed ook, want om alle kosten te dekken moesten er anderhalf miljoen mensen een bezoekje brengen.
In het eerste weekend, tijdens de Paasvakantie, kwamen er 55.000 mensen naar de Müllerpier. Maar daarna ging het bergafwaarts.
Klanten klaagden over de hoge prijzen. Zo moest er 7,50 gulden betaald worden voor een ritje met de Olympialoop. Tel daar nog eens de entree voor het festivalterrein bij op en je hebt een belangrijke reden waarom mensen wegbleven.
Toen de entree werd geschrapt, was het plotseling wél druk. Lange rijen stonden er voor het terrein. Maar ook die opleving was van korte duur.
Boos
Daarna begon het grote moddergooien. De kermisexploitanten kregen het verwijt dat de attracties te duur waren, zij waren vervolgens boos op de aankleding en indeling van de Festival Hall. Ook de gemeente zou te weinig doen om reclame te maken. Rotterdammers hadden namelijk niet veel zin om meerdere keren een groot bedrag uit te geven op het terrein en buiten Rotterdam had nog niemand van Rivoli gehoord, was het verwijt.
Boze kermisexploitanten besloten om met hun woonwagens de ingang van Rivoli te blokkeren, om de gemeente in beweging te krijgen. Eind juni trok het college van burgemeester en wethouders nog eens 975.000 gulden uit voor het noodlijdende havenpretpark. De gemeenteraad ging met tegenzin akkoord, omdat schadeclaims van de exploitanten de gemeente een veelvoud van dat bedrag zouden gaan kosten.
Opmerkelijk was daarbij de rol van burgemeester Peper. Hij was als burgemeester van Rotterdam voorzitter van het College van Burgemeester en Wethouders én ook de voorzitter van Stichting Rotterdam 1990, de organisatie van het feestjaar.
Ondanks de toezegging van het geldbedrag, waren de eerste attracties toen al weggehaald. De Olympialoop was al vertrokken, net als de Ecocenter, een expositie over geld.
En daar zal het de komende maanden nog wel over gaan. De exploitanten zijn nog steeds witheet van woede. De gouden bergen die beloofd waren, bleken al vrij snel gebaseerd te zijn op drijfzand. Ergens anders aan de slag gaan is nog een mogelijkheid, maar dan is er sprake van contractbreuk. Ook is het nog de vraag hoeveel hoger de rekening voor de gemeente Rotterdam gaat worden.
Hoe ging het verder?
De kermis zou blijven tot eind oktober? Binnen enkele dagen waren de eerste exploitanten al vertrokken. En een paar weken later was Rivoli helemaal leeg, iedereen woest achterlatend.
De gemeente Rotterdam kocht boze exploitanten uiteindelijk af voor ongeveer een half miljoen gulden. Daardoor konden meerdere rechtszaken voorkomen worden.
Er kwam een groot onderzoek naar de mislukking van Rotterdam-650. Professor Zijderveld van de Erasmus Universiteit werd aangewezen om dat te doen. Dat was een vriendje van burgemeester Peper, werd toen gezegd, maar toch schreef Zijderveld een keihard rapport.
De mislukking van Rotterdam-650 kwam vooral door de ‘bestuurlijke onkunde’ en de ‘hebbelijkheden’ van burgemeester Peper, was de conclusie. Ook topambtenaar Kees Bode kreeg er flink van langs.
Volgens Zijderveld was Peper vaak te goed van vertrouwen. Als hij iemand mocht, dan was hij er ook van overtuigd dat het iemand was die kwaliteit kon leveren. Dat was niet altijd het geval.
Ook de rol van topambtenaar Bode was niet best. Alle gaten die Peper liet vallen, vulde hij naar eigen inzicht in. Zijderveld noemde hem een ‘ongeleid projectiel’.
Maar concludeert Zijderveld: “Niemand was als eindverantwoordelijke aanspreekbaar en uiteindelijk liep iedereen er iedereen voor de voeten.” Peper wíst dat het een wanproduct zou worden, maar dat was nog altijd minder gezichtsverlies dan helemaal geen feest rondom de verjaardag van Rotterdam.
Vooral het feit dat ook de raad instemde met het nog eens geven van één miljoen gulden voor extra reclame, terwijl iedereen wist dat Rivoli één grote ramp was, was voor Zijderveld ‘onbegrijpelijk’.
Uit Het Vrije Volk: “Zijderveld houdt er ernstig rekening mee dat de enorme fouten rondom Rotterdam 1990 voortkwamen uit een algeheel slecht functioneren van de gemeentelijke top en uit een slechte bestuurscultuur in Rotterdam.”
Peper schatte mensen slecht in en was ook nog een lange tijd uitgeschakeld, door ziekte. Ook de dubbelrol van de burgemeester was volgens Zijderveld niet handig.
Het rampjaar had voor Peper vrijwel geen politieke gevolgen. Hij mocht van de gemeenteraad blijven zitten, ondanks de keiharde woorden van Zijderveld.
Peper in Het Vrije Volk: „Het rapport .leest lekker weg, het is goed geschreven, maar B en W hebben er geen nieuwe dingen in kunnen vinden. De nieuwswaarde is niet zo groot, tenzij men geïnteresseerd is in lijken.”
„Dat neemt niet weg, dat ik mijn volle verantwoordelijkheid neem. Zijderveld zet de kritiek stevig aan, hij legt met name bij mij de verantwoordelijkheid neer voor de mislukkingen, ik heb het niet goed gedaan — en ik neem dat volledig voor mijn rekening. Ik ben daar volstrekt helder over.”
(Burgemeester Bram Peper, Het Vrije Volk, 09-02-1991)
“Ik houd er niet van om verantwoordelijkheden te vergruizen. Ik erken dat ik in de stichting Rotterdam 1990 én als burgemeester eerder had moeten interveniëren. Maar ik heb in die tijd ook nog wat andere dingetjes gedaan. In de menigte van activiteiten van een burgemeester is dit er één geweest. Nou, hier is het fout gegaan.”
Bronnen:
Het Vrije Volk – 05-03-1990 – Opbouw Rivoli’90 van start op de Müllerpier
Het Vrije Volk – 30-03-1990 – Telematica
Het Vrije Volk – 17-04-1990 – Rivoli’90 blijkt een schot in de roos
Het Vrije Volk – 18-04-1990 – Bezoekers Rivoli’90: liever goed fout parkeren
Het Vrije Volk – 03-05-1990 – Rotterdam-650 gaat haperend van start
Het Vrije Volk – 12-05-1990 – Fiasco dreigt voor havenpretpark
Het Vrije Volk – 28-05-1990 – Rivoli’90 trekt massaal publiek
Het Vrije Volk – 18-06-1990 – Exploitanten leggen Rivoli plat
Het Vrije Volk – 21-06-1990 – Geduld bij Rivoli raakt op
Het Vrije Volk – 26-06-1990 – Tonnen nodig voor redden Rivoli
Het Vrije Volk – 27-06-1990 – College wil Rivoli redden met bijna een miljoen
Het Vrije Volk – 29-06-1990 – Lunapark Rivoli met bijna een miljoen voorlopig gered
Het Vrije Volk – 21-07-1990 – Econocenter zoveelste mislukking op een rij
Het Vrije Volk – 04-08-1990 – Festival Hall op Rivoli op 12 augustus dicht
Het Vrije Volk – 06-08-1990 – ‘Janvier haalt Rivoli leeg’
Het Vrije Volk – 09-08-1990: Extra strop gemeente door einde Rivoli’90
Het Vrije Volk – 02-02-1991 – Rotterdam koopt exploitanten Rivoli af
Het Vrije Volk – 08-02-1991 – ‘Rivoli-fiasco door enorme fouten’
Het Vrije Volk – 09-02-1991- Peper mag blijven van grote partijen