ZWIJNDRECHT – Op het rangeerterrein Kijfhoek bij Zwijndrecht is brand uitgebroken in een wagon met ethanol (alcohol). Omdat er in de directe omgeving nog meer wagons staat, met een onbekende inhoud die mogelijk kunnen exploderen, is er besloten om de directe omgeving te ontruimen. Ook de A16 en de N3 zijn afgesloten, ook om de hulpdiensten alle ruimte te geven.
Op het terrein is te zien dat er uit één wagon, aan de achterkant, een soort steekvlam komt. In de directe omgeving staan nog veel meer wagons.
Ontstaan
De eerste melding van de brand kwam om 21:39 uur van de verkeerspost op Kijfhoek. Enkele minuten later belden ook meerdere omwonenden met de brandweer.
In totaal zijn tien woningen ontruimd. De bewoners zijn opgevangen in het Theater Festino in Zwijndrecht. Mensen die zich in een straal van vijf kilometer van de brand begaven hebben een SMS-alert gekregen.
“Achter onze woning kijken we meteen op het rangeerterrein”, vertelde Pieter de Krey aan RTV Dordrecht. “Een van ons die meldde dat er vlammen vanuit Kijfhoek zichtbaar waren. We hebben 112 gebeld en zijn ook nog gaan kijken. Het vuur kwam toen boven de hoogspanningsmasten uit.”
Tien minuten later werd de A16, die hemelsbreed vijfhonderd meter van Kijfhoek ligt, al afgesloten. Binnen een uur na het ontstaan van de brand werden Radio en TV Rijnmond ingezet als rampenzender.
Oorzaak
Over de oorzaak valt nog weinig te zeggen. Mogelijk is de brandende wagon beschadigd geraakt na een botsing met een andere wagon. Daarbij is de ketel lek geraakt op het zwakste punt: de kraan. Het zeer brandbare ethanol had maar één vonk nodig om vlam te vatten. Een botsing tussen een aantal wagons kan zeker een oorzaak zijn van het ontstaan van vonken.
Op het terrein van Kijfhoek staan honderden wagons, maar tijdens het blussen van de brand werd de brandweer geconfronteerd met het probleem dat het niet altijd duidelijk is wat er in die wagons zit.
De meeste aandacht ging naar twee wagons, waar mogelijk LPG (vloeibaar gas) in zou zitten, maar die waren leeg en gereinigd. Ook bleken er op het terrein wagons met gevaarlijke stoffen op andere plekken te staan dan de administratie vermeldde.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Kijfhoek
Kijfhoek is met vijftig hectare het grootste rangeerterrein van Nederland. Op het terrein worden treinen samengesteld voor hun verdere reis naar het achterland.
Er wordt gewerkt met een zogeheten heuvelproces. Wagons worden op een heuvel gezet en krijgen dan een duwtje. Vervolgens staan de wissels zo afgesteld, dat de wagon precies naar de goede trein rolt. In totaal kent Kijfhoek 43 verdeelsporen.
Jaarlijks worden er 200.000 wagons behandeld. Bij ongeveer één derde van die wagons is er sprake van gevaarlijke stoffen.
Hoe ging het verder?
De brand op rangeerterrein Kijfhoek is ontstaan door botsende wagons. Bij het rangeren hadden de wagons een te hoge snelheid. Twee sets van vier wagons zijn met een te hoge snelheid naar hun eigen spoor gerold. Daarop vond eerst een botsing plaats met wagons die al op het spoor stonden en daarna een botsing tussen beide sets onderling, schrijft de brandweer in het onderzoeksrapport naar de brand bij Kijfhoek.
Door de eerste botsing, rollen vier wagons terug richting de heuvel. De impact met de twee sets van vier wagons is dan ook bij de tweede botsing het hoogst. Die is berekend op 30 tot 32 kilometer per uur. Door de botsing raakte ketels vervormd en een kraan breekt af.
Uit onderzoek blijkt verder dat vooral de brandweermensen die als eerste ter plaatse waren het niet makkelijk hadden. Ze moesten klimmend en klauterend over wagons een beeld zien te vormen van wat er aan de hand was.
De volgende ochtend wordt het sein ‘brand meester’. De restanten ethanol in de wagon laat de brandweer gecontroleerd uitbranden. Ongeveer 20 uur nadat de brand is ontstaan, wordt het gebied weer vrijgegeven.
In de dagen na de brand is de kritiek op ProRail en Keyrail. Burgmeeester Scholten van Zwijndrecht wil bijvoorbeeld weten waarom er geen bedrijfsbrandweer is op Kijfhoek. Volgens de twee vervoerders is dat niet nodig, omdat de kazerne van Zwijndrecht in de buurt ligt.
‘Heb je ook die klap gehoord’
Maar er is veel meer mis. Personeel van Kijfhoek blijkt honderden foutmeldingen op het terrein te negeren. Voorafgaand aan de brand worden honderden meldingen weggedrukt, zo blijkt tijdens een strafzaak tegen ProRail en Keyrail.
Direct na de botsing tussen de wagons op 14 januari 2011 vraagt de heuvelprocesleider aan een van zijn collega’s ‘Heb je een harde klap gehoord’. Die collega had niks gehoord. Een paar minuten later werd de brand ontdekt.
Volgens justitie maakten Keyrail en Prorail zich totaal geen drukte over de veiligheid op het spoor, maar alleen maar over de verdeling van de capaciteit. Het heuvelen was een volautomatisch systeem en kreeg nauwelijks aandacht.
Tegen de twee bedrijven werd ieder een boete geëist van 900.000 euro. Maar ze krijgen een boete van 100.000 euro. In hoger beroep komt daar nog een halve ton bij.
De betrokken partijen beloven beterschap, maar ook in de jaren na de brand blijkt nog regelmatig dat er ‘spookwagons’ voorkomen op Kijfhoek, wagons waarvan niet meteen duidelijk is wat erin zit.
Bronnen:
Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid- Multidisciplinair Evaluatierapport Incident Kijfhoek
AD – 17-11-2014 – Personeel Kijfhoek negeerde foutmeldingen voor brand
Transport Online – 23–03-2017 – Tonnen boete voor bijna-ramp op rangeerterrein De Kijfhoek Zwijndrecht
Auteur: Dave Datema
Gepubliceerd op: 13-01-2021
Verhaalnummer: 161