ROTTERDAM – In Rotterdam en delen van Schiedam zijn vandaag duizenden mannen weggevoerd richting Duitsland. In een officiële verklaring van de autoriteiten staat dat de mannen worden ingezet in Duitse fabrieken.
Op tal van plekken in de stad zijn grote groepen mannen onderweg naar de verzamelplaatsen, die door de autoriteiten worden ingericht. De mannen worden begeleid door een grote groep soldaten. Het zou gaan om zo’n 8.000 soldaten bij de hele actie.
Soldaten trekken van straat naar straat en slaan geen huis over. Op veel plekken worden ook grondige huiszoekingen verricht.
Onder dwang worden burgers weggevoerd over de Oostzeedijk-Beneden. Foto: Johannes van Rhijn, Stadsarchief Rotterdam
Vandaag zijn de mannen uit de buitenste randen van Rotterdam en Schiedam overgebracht naar de verzamelplaatsen. De verwachting is dat het centrum van Rotterdam morgen aan de beurt is.
Befehl
De actie begon gisteravond. Alle belangrijke bruggen in de stad werden afgesloten. Het is daardoor nagenoeg onmogelijk om Rotterdam uit te komen. Ook was telefoonverkeer niet langer mogelijk. In de stad werd ook een pamflet verspreid.
Vanmorgen moesten alle mannen van 17 tot en met 40 jaar langs de kant van de weg gaan staan. Ze moesten warme kleding, schoenen, dekens en eetgerei meenemen. Andere familieleden, zoals vrouwen en kinderen, mochten niet naar buiten. Mannen die probeerden te vluchten zouden beschoten worden.
In het pamflet stond verder dat de dagelijkse vergoeding zou bestaan uit ‘goeden kost, rookartikelen en vijf gulden’. Ook voor de achterblijvende familieleden zou worden gezorgd.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Verzamelplaatsen
De mannen worden verzameld op ongeveer tien plekken in en om Rotterdam, zoals bij De Kuip, de Sluisjesdijk, het Nenijto-terrein, de Beurs en het belastinggebouw. Hoe de mannen naar Duitsland vervoerd zullen worden is nog niet geheel duidelijk, maar een deel gaat waarschijnlijk over het spoor en over het water.
“In boten in de Lek- en IJsselhaven en in de nieuwe marinierskazerne aan het Toepad werden de mensen samengebracht. In de loop van vandaag vertrekken er grote groepen te voet in de richting Gouda”,
(De Vrije Pers, 11-11-1944)
Of er mannen zijn ontsnapt aan hun lot is niet duidelijk.
Hoe ging het verder?
De schattingen zijn dat bij de razzia van Rotterdam tussen de 52.000 van de 70.000 mannen uit Rotterdam en Schiedam zijn weggevoerd. Het was de eerste grote razzia van ons land. Bij latere razzia’s, was de verrassing minder groot en lukte het meer mensen om te ontsnappen of te verstoppen.
Van de 50.000 opgepakte mannen gingen er 20.000 te voet naar Utrecht, 20.000 per schip en 10.000 per trein. De meeste mannen gingen naar Duitsland, maar een deel (10.000) kwam in het oosten van Nederland terecht.
De razziagebieden en de verzamelplaatsen. Op 10 november 1944 werd de razzia uitgevoerd in Schiedam en in de gedeelten van Rotterdam die buiten de zwarte lijn gelegen zijn. Op 11 november werd de razzia uitgevoerd in het stadsgedeelte binnen de zwarte lijn. Beeld: NIOD
Reden
Wat nu de belangrijkste reden was voor de razzia was, is moeilijk te achterhalen. Er waren meerdere, vanuit Duits perspectief, goede redenen te verzinnen om de mannen uit Rotterdam te halen.
Officieel hadden de Duitsers manschappen nodig om de gehavende oorlogsindustrie op peil te houden.
Daarnaast is door de oprukkende geallieerden in het zuiden de groep mannen een mogelijk gevaar voor de Duitsers. Deze mannen konden in verzet komen en het verdedigen van Rotterdam lastig maken. Hoe groot die angst is, blijkt wel uit de brief die NSB-burgemeester Müller een dag na de razzia naar zijn aanhangers stuurt. Hij vraagt daarin of iedereen wil zorgen dat ze een fiets bij de hand hebben, omdat een vlucht uit Rotterdam wel eens heel plots en snel moet kunnen plaatsvinden.
Van de 52.000 afgevoerde Rotterdammers kwamen er 410 om het leven. In totaal kwamen in Duitsland tussen de 24.500 en 29.000 Nederlandse dwangarbeiders om het leven.