ROTTERDAM – Voedingsmiddelenproducent Unilever haalt per direct alle pakjes Planta uit de schappen. Ook de productie wordt stopgezet. De margarine zou verantwoordelijk zijn voor de jeukende bultjes, die bij duizenden mensen, vooral rondom Rotterdam, voor grote problemen zorgt.
Alle patiënten die de GGGD in Rotterdam heeft onderzocht, hebben het middel gebruikt. Planta is onlangs vernieuwd, laat Unilever weten. Daarbij is een anti-spatemulator toegevoegd.
In een razend tempo is er vandaag een oorzaak gevonden. Een huisarts hoorde vanmorgen twee jongetjes praten over de bultjes. Daarbij had een van de twee gezegd ‘dat dit kwam door het gebruik van de nieuwe boter’.
De arts belde direct met de GGGD. Na onderzoek bleek dat iedereen het nieuwe middel had gebruikt. Aan het einde van de middag zat de GGGD al om de tafel met de leiding van Unilever. Het bedrijf heeft daarna meteen maatregelen genomen.
Ziektebeeld
Eind vorige week meldden zich de eerste patiënten met een onophoudelijke jeuk over het hele lichaam, in combinatie met felrode bultjes. Aanvankelijk werd gedacht aan een virus, net als twee jaar geleden in Duitsland, toen daar een blaasjesziekte plaatsvond. Maar de GGGD in Rotterdam kreeg vanmorgen aanwijzingen dat het zou gaan om een allergische reactie.
De meeste mensen klagen over jeuk. Maar er zijn ook mensen die zijn opgenomen in het ziekenhuis. Het Vrije Volk sprak met een van de patiënten, die uitgebreid verslag deed.
“Dan wordt men in het holst van de nacht wakker door een brandende jeuk aan de aan de voetzolen en tenen. Men koelt ze af onder een koude douche en de jeuk blijkt toegenomen.”
(Het Vrije Volk, 23-08-1960)
“Een uur later ontwaakt men uit een lichte dommel, doordat de jeuk is opgekropen tot de schenen en weer een uur later is hij weer hogerop. Men ontdekt dan ook stilaan wat rode vlekjes. En als men zich in de prille morgen scheert blijkt dit de irritatie naar kaken en hals te brengen en dan zit men wel zo ongeveer onder.”
(Het Vrije Volk, 23-08-1960)
Unilever heeft nu een oproep geplaatst
Hoe ging het verder?
Enkele dagen later wordt al duidelijk wat de bron is: Planta, de vernieuwde plantaardige margarine van Unilever. Maandagmiddag, twee dagen nadat alle alarmbellen zijn afgegaan, hoort een huisarts een 7-jarige tegen een vriendje zeggen ‘dat komt omdat ze bij jullie thuis van die nieuwe boter hebben gegeten’.
De huisarts neemt meteen contact op met de GGGD. Enkele uren later kan al worden vastgesteld dat de meeste patiënten het vernieuwde middel hadden gebruikt.
Aan het einde van de middag is er een gesprek tussen de directie van de GGGD en Unilever. De onderzoekers hebben dan al vastgesteld dat alle patiënten Planta hadden gegeten. Het bedrijf heeft vervolgens de productie en de levering van het nieuwe middel meteen stopgezet.
De problemen worden veroorzaakt door een anti-spatmiddel, ME-18. Het is een middel dat het spatten van de boter bij het bakken en braden moet tegengaan. Het middel is echter niet op mensen getest, blijkt later.
De dag na de bekendmaking staan, volgens Het Vrije Volk, duizenden Rotterdamse huisvrouwen in de rij om hun pakje Planta in te leveren.
In totaal kwamen vier mensen om het leven, nadat ze Planta hadden gebruikt. Honderden mensen moesten naar het ziekenhuis.
Later blijkt dat Unilever overgebleven Planta had verwerkt in andere producten. Het levert Unilever een verkoopverbod op voor alle 55 margarinemerken op.
Niet iedereen werd ziek door het gebruik van Planta. Uit onderzoek bleek dat er zo’n 500.000 Nederlanders het middel hebben gebruikt. Van hen kregen er 100.000 ziekteverschijnselen.
Unilever keerde in totaal 1,25 miljoen gulden aan smartegeld uit aan een groep van 8000 slachtoffers. Tot een openbare rechtszaak komt het niet. Achter gesloten deuren wordt Unilever in 1964 ‘buiten vervolging gesteld’. Er zou geen juridisch bewijs zijn dat ME-18 de directe oorzaak was van de ziekte. Daarbij wordt onder meer verwezen dat niet iedereen die Planta gebruikte ook ziek werd.
Het verlies voor Unilever wordt uiteindelijk geschat op 7,5 miljoen gulden. Het merk wordt vervangen door Brio. Dat is de oude Planta (zonder emulator).
Er volgt ook nog een parlementair onderzoek naar Planta, maar dat heeft voor Unilever geen gevolgen.
Bronnen:
Het vrije Volk – 23-8-1960 – Unilever neemt nieuwste Plante uit de markt
Het Vrije Volk – 24-08-1960 – Jongetje (7) zette medici op spoor van Planta
De Waarheid – 02-07-1964 – Binnenkamer
RTV Rijnmond – Vergeten Verhalen – Planta is het enige dat ik U-ni-lever