LEKKERKERK – De giftige stof benzeen is gevonden onder een deel van de nieuwbouwwijk Lekkerkerk-West. De stof is aangetroffen onder zes woningen, maar de kans is groot dat de gevaarlijke stof ook onder meer woningen in de wijk zit. Dat heeft burgemeester Ouwerkerk vanavond gezegd op een informatiebijeenkomst voor bewoners.
Wat de gevolgen zijn voor de bewoners, die in de meeste gevallen al vijf jaar op de vervuilde grond wonen, is niet duidelijk. Alle bewoners moeten een strenge medische controle ondergaan.
Onderzoek
De vervuiling kwam aan het licht door een kapotte waterleiding in september vorig jaar. De leiding was van buitenaf aangetast.
Bij het onderzoek is er gekeken onder de vloeren en de kruipruimte van zes huizen in Lekkerkerk-West. Er zijn sporen gevonden van de stalen vaten, waar het gif ingezeten heeft.
Uit proefmonsters bleek dat het grondwater verontreinigd was. Daarop volgde een uitgebreider onderzoek bij twintig woningen.
Twee dagen geleden kwam een projectgroep met de uitkomsten. Burgemeester Ouwerkerk was zo geschrokken van de uitkomsten, dat hij zo snel mogelijk een bewonersbijeenkomst organiseerde.
In Lekkerkerk, waar men chemische afvalstoffen in de grond heeft gevonden, werden ventilatiegaten in de huizen geboord. Fotograaf: Hans van Dijk, Nationaal Archief/Anefo. Licentie: Public Domain
Ontstaan
De vervuiling is veroorzaakt bij de voorbereidende werkzaamheden voor de bouw van Lekkerkerk-West. Sloten werden tien jaar geleden opgevuld door de Rotterdamse afvaltransporteur Wijnstekers. De vaten met benzeen, tolueen en xyleen waren vermengd met de rest van het afval. “Met name benzeen kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid”, zei Ouwerkerk op de bijeenkomst.
De vaten zijn in de loop van de jaren doorgeroest en de inhoud is in de grond gekomen.
Een paar honderd mensen waren naar de gereformeerde kerk van Lekkerkerk gekomen voor de bijeenkomst. Nadat de meeste mensen bekomen waren van de ergste schrik kwamen er veel kritische vragen uit het publiek.
Veel mensen die al langer in Lekkerkerk woonden wisten dat er afval was gedumpt, bij het bouwrijp maken van de grond. Ook het gemeentebestuur was op de hoogte, maar deed niets.
Over de werkwijze van Wijnstekers gingen al langer geruchten. Het Rotterdamse afvalbedrijf zou de klus gratis hebben uitgevoerd. Controles werden niet uitgevoerd.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Maatregelen
Ouwerkerk kondigde meteen wat maatregelen aan die meteen worden uitgevoerd. Omdat het niet goed is dat mensen zelf in de grond gaan graven komt er het dringende advies om geen spitwerk in de eigen tuin te doen. Zandbakken voor kinderen worden zo spoedig mogelijk afgedekt.
In de kruipruimten worden ventilatiegaten geboord. Het drinkwater is volgens Ouwerkerk gewoon te gebruiken.
De festiviteiten rondom het 700-jarig bestaan van Lekkerkerk, die volgende week beginnen, gaan vooralsnog door.
Hoe ging het verder?
Lekkerkerk was niet het grootste, maar wel het bekendste gifschandaal van Nederland. Alleen 270 huizen worden ongeveer een maand na deze bijeenkomst ontruimd en de grond eronder wordt afgegraven en afgevoerd.
Het bijzondere is, is dat de betrokkenen later hebben toegegeven dat er helemaal geen benzeen in de grond zat, constateerde het geschiedenisprogramma Andere Tijden. Tolueen en Xyleen zaten wel in de grond. Die waren afkomstig uit de verfindustrie. Die stoffen waren verantwoordelijk voor de aantasting van de waterleidingen.
Het grondwater was wel degelijk verontreinigd. Een paar dagen later wordt de waterleiding dan ook afgesloten en komen er tappunten.
De huiseigenaren in Lekkerkerk-West worden uitgekocht door de gemeente, mede na inspanning door vice-premier Wiegel.
De bewoners worden tijdelijk gehuisvest op een vakantiepark, dat de bijnaam Camping Benzenidorm krijgt.
Massale verhuizing van bewoners uit “gifwijken” in Lekkerkerk naar hun tijdelijke wisselwoningen. Foto: Rob Croes, Nationaal Archief/Anefo. Licentie: CC-BY
Later blijkt dat geen enkele bewoner sporen van benzeen, tolueen of xyleen in zijn lichaam heeft.
Pas in 2008 kwam er juridisch een einde aan het gifschandaal. De betrokken bedrijven betalen ieder een miljoen euro, maar de schikking is geen schuldbekentenis. Van het totale bedrag ging een kwart naar de gemeente Nederlek (waar Lekkerkerk tegenwoordig toen onder viel).
Vergelijkbare schandalen
In de jaren na ‘Lekkerkerk’ volgen er nog meer vergelijkbare zaken. Voor veel mensen zullen de namen als Gouderak, de Staart (Dordrecht), Volgermeerpolder (Amsterdam) en Coupépolder (Alphen aan den Rijn) bekend in de oren klinken.
Lees verder: ‘100.000 vaten gif onder de Coupépolder’
Er zijn veel overeenkomsten tussen al deze verhalen, maar geen van deze gevallen kreeg zoveel aandacht als Lekkerkerk. Dat komt vooral omdat Lekkerkerk het eerste grote geval was dat aan de oppervlakte kwam. Daarnaast had burgemeester Ouwerkerk jarenlang voor de VARA gewerkt en gebruikte hij die contacten om zijn problemen via de media op de politieke agenda te krijgen.
Bronnen:
Binnenlands bestuur – Legendarische gifaffaire
Wikipedia – Gifschandaal Lekkerkerk
Tekst: Dave Datema mmv Maarten Timmer
Gepubliceerd op: 01 oktober 2017
Verhaalnummer: 07