ROTTERDAM – Een groep van honderden Rotterdammers heeft in de Afrikaanderwijk zich tegen tientallen Turken gekeerd. Meerdere pensions zijn leeggehaald door de woedende menigte en het meubilair is op straat gegooid. De politie moest waarschuwingsschoten lossen om de orde te herstellen.
Het pand was al leeg, omdat eerder op de dag ook al ongeregeldheden waren geweest. Wat achterbleef was een complete inboedel op straat, van bedden, ijskasten en kleding. De reinigingsdienst moest eraan te pas komen om de chaos op te ruimen, schrijft De Telegraaf.
Onrust in Rotterdamse Afrikaanderbuurt. Fotograaf: Bert Verhoeff, Nationaal Archief/Anefo. Licentie: Public Domain
Pensionhouder
Directe aanleiding voor de escalatie van geweld, was een ruzie en steekpartij bij het pension aan de Goede Hoopstraat.
De pensioneigenaar beweerde dat hij nog achterstallige huur van een moeder met drie kinderen kreeg. Volgens de Rotterdamse zou de pensioneigenaar een paar keer de huur hebben geweigerd om haar over te halen om zijn vriendin te worden, schrijft het Vrije Volk.
De vrouw wilde verhuizen, maar de verhuizers mochten van pensioneigenaar Mehmet G. niet naar binnen. Tijdens de vechtpartij die daarna ontstond liepen de drie verhuizers steekwonden op. Zij zijn overgebracht naar het Claraziekenhuis.
Onrust in Rotterdamse Afrikaanderbuurt, de politie bewaakt woningen van Turken in de Wapenstraat. Fotograaf: Bert Verhoeff, Nationaal Archief/Anefo. Licentie: Public Domain
Volkswoede
Kort daarop barstte de bom. Honderden buurtbewoners vielen de Turkse mannen aan. De auto van Mehmet G. werd omvergegooid en stenen gingen door de ruit van het pension.
De paar agenten die probeerden de orde te herstellen schoten in de lucht, maar dat hielp nauwelijks.
Een paar uur later was het weer raak. Buurtbewoners drongen het pension binnen en gooiden al het meubilair uit het pension naar buiten, zoals een kleurentelevisie en matrassen. De bewoners van het pension waren naar het dak gevlucht en probeerden vanaf daar de aanvallers met dakpannen te bekogelen.
De politie deed wederom niet veel.
“Er was geen beginnen aan. Als we op dat moment acties hadden ondernomen, zou het tot nog veel grotere moeilijkheden hebben geleid. We proberen liever door praten en bemiddelen de zaak zoveel mogelijk te sussen.”
(hoofdinspecteur van de Beek, politie Rotterdam, Telegraaf, 11-08-1972).
Later op de avond werd er een tweede pension bestormd. Ook hier werden vernielingen aangericht. Een Turkse man, die was achtergebleven, moest door de politie in veiligheid worden gebracht.
Ook een Turkse kroeg en de ruiten van een Marokkaanse slager zijn gesneuveld. Huizen waar Turkse families wonen, werden met rust gelaten.
In beide panden werden pamfletten opgehangen met de tekst: ‘Te huur alleen voor Hollanders’. In de Paarlstraat werden bordjes opgehangen over de straatnaamborden met daarop geschilderd ‘Hollandse Straat’.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Geen verrassing
Voor veel bewoners van de ‘oude wijken’ in Rotterdam is de explosie van geweld geen verrassing. Twee maanden geleden kreeg burgemeester Thomassen nog een brief van het wijkorgaan Afrikaanderbuurt over de ‘spanningen tussen de ‘echte Rotterdammers’ en de buitenlandse arbeiders’.
Ook in de afgelopen maanden zijn er steeds kleine incidenten geweest in delen van de stad, zoals het Oude Westen, maar zo heftig als vanavond is het nog niet geweest. Ook in Crooswijk werd al gewaarschuwd voor excessen. Een jaar geleden liep het al een keer uit de hand in de Oleanderstraat in de Afrikaanderwijk.
“Het is de gemeente de schuld”, zegt een van de bewoners tegen een cameraploeg van verslaggever Jaap van Meekeren. “dat ze hier die pensions hebben volgestopt. Die pensionbazen hebben hier al die woningen opgekocht en volgestopt met 50 tot 60 mensen. En daardoor is de buurt verpauperd.”
Dat de man iets tegen ‘Turken heeft’ ontkent hij. “Ik heb niets tegen Turken, maar de mensen kunnen hier ’s avonds niet meer normaal over straat. Jonge meisjes worden bij die Turkse pensions lastiggevallen.”
Toch blijkt een deel van de bewoners zich behoorlijk te ergeren aan hun Turkse buurtgenoten. “De Turk is een mens zonder moreel”, vertelt een vader van zeven kinderen. “Ik heb liever te doen met een Spanjaard of met een neger of een Chinees. Er is namelijk geen ene Chinees die ooit heeft aangeklopt voor een uitkering. Want die helpen mekaar. Maar deze gasten doen dat niet.”
‘Machteloos’
Wethouder Jettinghof was ook in de Afrikaanderwijk aanwezig. Hij zei dat de gemeente al de hele zomer op zoek is naar een oplossing. “Maar onze macht is op dit gebied uitermate beperkt.”
Toch kan er nog meer gedaan worden en moet er ook meer gebeuren.
“Hoe lang moeten wij de wet nog strikt hanteren ten koste van mensenlevens? De huidige nood in de Afrikaanderwijk breekt elke wet. Het zou voor de overheid in Den Haag des te duidelijker zijn, dat hier van een noodsituatie sprake is als wij inderdaad die wetten durven breken.”
(Raadslid Rizenkamp, PvdA in het Vrije Volk, 11-08-1972)
Ook vanuit de hoek van de gastarbeiders zélf wordt vastgesteld dat in sommige delen van de stad teveel gastarbeiders zijn. Nelly Soetens van het Actiecomité Pro Gastarbeiders stelt dan ook voor om sommige pensions te sluiten.
“Ik geef toe dat dat een probleem is, maar moreel ben je verplicht voor die mensen te gaan bouwen. De industrieën trekken ze aan, dan moeten ze ook maar voor huisvesting en andere sociale maatregelen zorgen. Anders moet je geen buitenlanders hierheen halen”,
(Nel Soetens, Pro Gastarbeiders, Vrije Volk 11-08-1972)
Of de rust nu is teruggekeerd in de wijk is niet duidelijk. De woede onder omwonenden lijkt nog niet gestild en de angst onder de Turkse gastarbeid is groot. De politie in Rotterdam is op haar hoede.
Hoe ging het verder?
De volgende avond was het weer raak en zelfs nog heftiger dan de avond ervoor. Meerdere pensions werden bestormd en leeggehaald, dit keer in de Wapenstraat en omgeving.
De relschoppers komen nu ook van buiten Rotterdam. De buurtbewoners zelf distantiëren zich van de rellen.
De mobiele eenheid treedt nu wel goed op en er worden 72 mensen opgepakt. Meerdere Turkse en Marokkaanse gastarbeiders raken gewond.
Pas na een paar dagen is de rust hersteld in de Afrikaanderwijk.
Maatregelen
De gemeente wordt wel met de neus op de feiten gedrukt. De situatie in sommige wijken is door het grote aantal gastarbeiders helemaal uit de hand gelopen.
De Rotterdamse gemeenteraad stelt een maximum in van 5 procent buitenlanders per wijk. Dat besluit wordt later vernietigd door de Raad van State.
De gekraakte woning aan de Paarlstraat werd uiteindelijk toegewezen aan een Nederlands gezin.
Rassenrellen
Tal van deskundigen hebben zich in de afgelopen jaren gebogen over de vraag ‘is er nu sprake van rassenrellen of niet?’
Tegen RTV Rijnmond zegt onderzoeker Feico Houweling dat hij denkt dat er geen sprake is van rassenrellen en dat het niets te maken heeft met etniciteit. Hij wijst erop dat het eerder een protest is tegen het beleid van de gemeente.
Bronnen:
RTV Rijnmond – Canon van Vergeten Verhalen – De rellen in de Afrikaanderwijk
Wikipedia – Rellen in de Afrikaanderwijk
Stadsarchief – Rellen in de Afrikaanderwijk
“Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad“. Rotterdam, 10-08-1972, p. 1
“Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad“. Rotterdam, 11-08-1972, p. 1
“De Telegraaf“. Amsterdam, 11-08-1972, p. 1
“NRC Handelsblad“. Rotterdam, 11-08-1972, p. 1
“Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad“. Rotterdam, 12-08-1972, p. 3
Tekst: Dave Datema mmv Maarten Timmer
Gepubliceerd op: 01 oktober 2017
Verhaalnummer: 16