Duitse vliegtuigen hebben het centrum van Rotterdam gebombardeerd. Bommen kwamen neer in het centrum van de stad en delen van Kralingen. Over een dodental is nog niets bekend, maar de vrees is dat er meer dan duizend zullen zijn.
De stad is veranderd in een hel op aarde. Huizen zijn met de grond gelijk gemaakt en een groot deel van de stad staat in brand. Op veel plekken kost het moeite om adem te halen, door de vele branden. De rookwolken zijn ver buiten de stad te zien.
De Schiedamse Vest met rookwolken en panden in brand, als gevolg van het Duitse bombardement van 14 mei 1940. Fotograaf: Anoniem. Gemeentearchief Rotterdam
De brandweer komt handen tekort om alle vuurhaarden te bestrijden. Uit een groot deel van de regio zijn brandweermensen naar Rotterdam gestuurd.
De verwachting is dat het nog dagen gaat duren om alle branden te bestrijden, omdat op sommige plaatsen ook de gaskranen nog dichtgedraaid moeten worden. Ook is er een tekort aan bluswater.
Medewerkers van het Rode Kruis proberen mensen onder het puin vandaan te halen, maar worden gehinderd doordat wegen ook onbegaanbaar zijn door het bombardement. Medewerkers van de gemeente Rotterdam zijn druk bezig om de wegen weer begaanbaar te maken.
Ravage
De puinhoop is onbeschrijfbaar, maar sommige kranten hebben toch een poging gedaan. Het is vooral de Delftsche Courant die een duidelijk beeld krijgt:
“Wanneer wij het Hofplein opkomen staan wij een oogenblik sprakeloos. Want dit is het Hofplein niet meer. We kijken rond, Naar het gebouw van het Rotterdamsch Nieuwsblad, naar het bekende café Loos, naar het station Hofplein, naar Pschorr, maar wij kijken tevergeefs”
(Delftsche courant; 15-05-1940)
Van de belangrijke gebouwen aan de Coolsingel zijn zwaar beschadigd of verwoest. De Rotterdamsche Bank, het Coolsingelziekenhuis, de Amsterdamsche Bank en de vele restaurants zijn verwoest. Het Tivoli-theater staat in brand. Het nieuwe stadhuis staat nog overeind en lijkt onbeschadigd. Het beursgebouw, dat vorige week werd opgeleverd, heeft ook wat voltreffers gehad, maar lijkt redelijk ongeschonden.
Volgens de politie is het in de rest van het centrum van Rotterdam niet anders. De gebouwen aan de Kruiskade, de Goudsche Singel, de Oostzeedijk en de Schiedamse Dijk zijn allemaal met de grond gelijk gemaakt.
De meeste mensen lopen doelloos over straat, alsof ze in shock zijn. Toch zijn er wel een paar mensen die kunnen omschrijven hoe ‘de hel van Rotterdam’ eruit ziet.
“Ik stond achter het postkantoor en hoorde de bommen links en rechts om mij heen vallen. Hooren en zien verging mij. We werden door de luchtdruk opgenomen en weer neergesmakt. Wat er gebeurde weet ik niet meer. Het eenige wat ik nog weet is, dat het verschrikkelijk was.”
(Delftsche Courant; 15-05-1940)
(Fragment uit: Rotterdam na het bombardement op 14 mei 1940. Maker: J. van Duyvenbode. Gemeentearchief Rotterdam).
Doden en gewonden
Een beeld van het aantal doden en gewonden kan nog niet gegeven worden. In de ziekenhuizen in de stad is het een drukte van jewelste, met een on-Nederlandse manier van werken. Bij het Bergwegziekenhuis liggen de gewonden in de gangen, omdat de zalen vol zijn. De slachtoffers die het niet gered hebben, worden in de tuin gelegd.
Verwoeste wijk Cool, met op de voorgrond het Coolsingelziekenhuis. Fotograaf: Anoniem. Gemeentearchief Rotterdam
De verwondingen zijn vaak groot, van inwendig letsel tot aan gebroken ledematen. Veel mensen moeten wachten op hulp en er lijkt een tekort aan alle medische middelen te ontstaan.
Er is in het ziekenhuis wel een tweede operatiezaal geopend, door een chirurg die overgekomen is vanuit het verwoeste Coolsingelziekenhuis. De patiënten van dat ziekenhuis zijn overgebracht naar de kerk in de Van Oldenbarneveltstraat.
Gevangenen
Aan de Noordsingel is ook de gevangenis getroffen door bommen. Een van de vleugels van de gevangenis ligt in puin. Omdat een andere vleugel dreigt in te storten worden de gevangenen vrijgelaten. Niet iedereen vertrekt meteen, sommigen van hen helpen om mensen onder het puin vandaan te halen.
NSB’ers en Duitse soldaten, die de afgelopen dagen gevangen zijn genomen, mogen nog niet weg. Gevangenismedewerkers zijn bang dat ze gelyncht zullen worden, zodra ze één voet buiten de poort zetten. Ze krijgen begeleiding richting ‘veilig gebied’.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Apen, zebra’s en bizons
Dat ook Diergaarde Blijdorp is getroffen door het bombardement blijkt op de Coolsingel. Daar zijn apen, zebra’s en bizons te zien. Er gaan ook wilde geruchten dat de makke leeuw Tammo er zou rondlopen, maar die is niet gezien.
De Diergaarde werd twee dagen geleden ook al getroffen door een reeks bommen. Om te voorkomen dat er wilde dieren door de stad zouden lopen heeft de legerleiding besloten om de gevaarlijke dieren af te maken. Alleen Tammo mocht in leven blijven. Hoe het nu met hem gaat is niet duidelijk.
De dierentuin is bezig met een verhuizing richting de Blijdorp-polder. De diergaarde was daarom al gesloten.
Overlevenden
Ondertussen is er een stroom aan mensen op gang gekomen van mensen die de stad willen verlaten. Mensen nemen alles dat ze zo snel konden verzamelen mee en trekken richting Den Haag en Gouda.
Tegelijkertijd is er ook een groep mensen onderweg naar Rotterdam, die familie hebben wonen in de stad.
Aanleiding
In en om Rotterdam wordt al dagenlang gevochten tussen Duitse troepen en Nederlandse militairen. Zo hebben de Duitsers een bruggenhoofd gevestigd in Rotterdam-Zuid. Mariniers proberen de noordzijde van de stad in handen te houden. Vanuit Dordrecht zijn tankdivisies onderweg richting Rotterdam, maar ook daar is zwaar gevochten.
Ooggetuigen hebben gezien dat er communicatie is tussen de Duitse bevelhebber Schmidt en de Nederlandse kolonel Scharroo, die verantwoordelijk is voor de verdediging van de stad. Wat daarin besproken is, is niet bekend. Na het bombardement hebben de Nederlandse strijdkrachten in Rotterdam gecapituleerd.
Wat gebeurde er verder?
De gevolgen van het bombardement op Rotterdam zijn gigantisch. Zo’n 24.000 woningen worden platgebombardeerd of gaan in vlammen op, door de branden die ontstonden. Het dodental haalde niet de ‘duizenden’ die eerder werd gevreesd, maar 650 tot 900 is wel bijzonder hoog. Daarnaast raakten 80.000 mensen dakloos.
Het bombardement van Rotterdam had het Nederlandse verzet nog niet gebroken, maar het scheelde niet veel. Bovendien lag de weg naar Den Haag nu open. Dus toen de Duitsers de volgende dag dreigde Utrecht ook plat te gooien, was dit reden genoeg voor de capitulatie. Op 15 mei 1940 werd in een schooltje in Rijsoord de overgave getekend.
Het duurde nog een paar dagen voordat alle brandhaarden waren bedwongen. Wat overbleef was een grote rokende puinhoop. Maar al snel begonnen de opruimingswerkzaamheden en een paar dagen na het bombardment kreeg de stadsarchitect Witteveen al de opdracht om nieuwe plannen te maken. Dat plan werd in 1941 grotendeels afgewezen, dit tot woede van Witteveen.
De auteurs van Dag van Toen maakten in 2015 (75 jaar na het bombardement) een reconstructie van hoe het radionieuws geklonken moet hebben. Dat zag er zo uit:
Bronnen:
“Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 15-05-1940
“Delftsche courant : nieuwsblad voor Delft en Delfland“. Delft, 15-05-1940
RTV Rijnmond: Er liepen geen leeuwen over de Coolsingel
Tekst: Dave Datema mmv Maarten Timmer en Johan van der Hoeven (Museum Rotterdam)
Gepubliceerd op: 01 oktober 2017
Verhaalnummer: 09