SCHIEDAM – De politie heeft vannacht een aanslag op de Schiedamse drukkerij Elba voorkomen. In het gebouw in de ’s-Gravelandsepolder wordt het nieuwe omstreden model paspoort gedrukt. De activisten van het tot dusverre onbekende No Pasanar wilden het pand in brand steken.
Waarschijnlijk zijn de activisten gestoord door de politie. De Schiedamse politie werd gealarmeerd door de anti-inbraakinstallatie.
Volgens commissaris J.P. van Hoff van de gemeentepolitie in Schiedam zijn er jerrycans gevonden bij de drukkerij. Ook zijn er ontstekingen gevonden. Toen de politie ter plaatse kwam, waren de activisten al verdwenen.
De gevonden spullen zijn voor onderzoek overgebracht naar een laboratorium.
No Pasaran
De politie en de drukkerij zeggen dat ze geen enkel idee hebben wie er achter de aanslag zit. Bij NRC Handelsblad en de Volkskrant is een brief bezorgd van het ‘Revolutionair Commando No Pasaran’.
In de verklaring, die tien kantjes telt, zeggen de activisten dat er zes jerrycans benzine zijn gebruikt. Ook lagen er zes ladingen klaar om een ontploffing te veroorzaken.
De leden van No Pasaran (betekent: Verboden Toegang) houden Elba verantwoordelijk voor de invoering van het nieuwe fraudebestendige paspoort naar Europees model.
In de brief schrijft de actiegroep dat het nieuwe paspoort ‘een verscherping betekent van de repressieve functie van de staat’. Met het nieuwe paspoort is een grotere controle van de overheid op de burger mogelijk.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Strenge beveiliging
De nieuwe paspoorten worden gemaakt op een speciale afdeling van Elba, waar KEP gevestigd is, een samenwerking tussen Kodak, Elba en Philips. Er werken dertig mensen. Daarvan zijn er twaalf bezig met het ontwikkelen van de software voor het paspoort.
Hoe streng de beveiliging is bij Elba bleek deze week toen journalisten van het Nederlands Dagblad mochten rondkijken in de fabriek in Schiedam. Fotograferen was absoluut niet toegestaan en ook het personeel kan niet zomaar het pand in of uit. Het personeel van KEP wordt strikt gescheiden gehouden van de rest van het personeel in het Elba-pand.
Het nieuwe paspoort moet een einde maken aan de relatief makkelijke manier waarop het huidige paspoort nagemaakt kan worden. Nu kan de opgeplakte foto makkelijk verwisseld worden. Ook de persoonlijke gegevens kunnen makkelijk gewist worden.
De ontwikkeling van het paspoort is een race tegen de klok. Er wordt al vier jaar gewerkt aan het paspoort. In 1986 werd een contract gesloten met het consortium van Kodak, Elba en Pilips. Het nieuwe paspoort had op 1 januari ingevoerd moeten worden, maar het is nog steeds niet zeker of het paspoort zo fraudebestendig is als werd beloofd.
Hoe ging het verder?
Op de achtergelaten spullen bij de mislukte brandstichting bij Elba worden sporen gevonden van René Roemersma, een van de belangrijke leden van de ‘actiegroep’ Rara. Op 11 april 1988, minder dan drie maanden na de aanslag, worden in Amsterdam drie vrouwen en vijf mannen opgpakt.
In augustus wordt Roemersma veroordeeld tot vijf jaar cel voor de brandstichting bij Elba. In hoger beroep wordt hij vrijgesproken van aanslagen bij de Makro. De straf wordt teruggebracht tot anderhalf jaar cel, waarvan zes voorwaardelijk. Van de acht verdachten is hij de enige die wordt veroordeeld.
In 2010 gaf Roemersma toe dat hij ook achter de aanslagen bij de Makro zat in een aflevering van Andere Tijden. Die zaken waren verjaard en hij kon er niet meer voor vervolgd worden. Over andere aanlagen wilde hij niets kwijt, zoals de aanslag op het huis van PvdA-staatssecretaris Kosto.
Het paspoort
Achteraf gezien was de aanslag bij Elba compleet onnodig. Het project had op zichzelf meer dan genoeg problemen. In april bleek dat de invoering van het paspoort opnieuw uitgesteld moest worden. De Tweede Kamer stelde daarna een onderzoekscommissie in die moest uitzoeken waar het misgegaan was. Later werd dat een enquêtecommissie.
Daaruit bleek dat de eisen niet duidelijk waren, er te weinig sturen was van de overheid. De ontwikkeling van het paspoort mag wel verder gaan, totdat blijkt dat in november 1988 het paspoort nog steeds niet door de tests heen kwam. Minister Hans van der Broek schrapt het contract met KEP. Een maand later gaat KEP BV failliet. Daarna komt er een nieuw paspoort van de Staatsdrukkerij.
De paspoortaffaire leidt bijna tot een politieke crisis, maar CDA en VVD vonden de zaak niet belangrijk genoeg om een crisis te riskeren. Minister van Eekelen van Defensie trad af. Hij was in het vorige kabinet als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor het paspoort. Ook de toenmalige staatssecretaris Van der Linden (BuZa) moet aftreden.
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie
Elba
Een van de grootste verliezers in het verhaal is mogelijk Wil Baard, directeur van drukkerij Elba, waar KEP gehuisvest was. Hij probeerde nog 60 miljoen gulden te krijgen, waar hij recht op zou hebben, maar hoe die zaak afgelopen is, is niet duidelijk.
In een terugblik, zo’n acht jaar later, vertelt Baard dat hij 115 mensen heeft moeten ontslaan door het hele debacle. Dat komt neer op vrijwel al het personeel bij Elba.
Hij zegt dat hij 35 miljoen gulden is kwijtgeraakt door de paspoortenaffaire. Hij start dan wel een nieuwe drukkerij Wilskracht, die tegenwoordig bekend staat onder de naam Drukburo.
Bronnen:
NRC Handelsblad – 26-01-1988 – Aanslag op drukkerij paspoorten verijdeld
Nederlands Dagblad – 26-01-1988 – ‘Paspoortenfabriek’ vol met geheimen
Het Vrije Volk – 27-01-1988 – Poging tot brandstichting bij paspoortdrukkerij Elba
Volkskrant – 27-01-1988 – Aanslag op drukkerij paspoorten mislukt
Het Vrije Volk – 05-03-1988 – Gepeperde schadeclaim van Elba voor overheid
Het Vrije Volk – 24-03-1988 – Felle Aanval
Trouw – 19-10-1996 – Paspoort zit in koffertje van drukker Baard
Wikipedia – Rene Roemersma
Wikipedia – Parlementaire enquete naar de Paspoortaffaire
Tekst: Dave Datema
Gepubliceerd op: 25 januari 2018
Verhaalnummer: 61